Raad voor Cultuur beoordeelde 118 aanvragen bij gelijkblijvend budget
Op de website van de Raad voor Cultuur staat het advies over de Cultuurnota 2017 – 2020. Hierin zijn 118 aanvragen beoordeeld van culturele instellingen die in aanmerking komen voor een vierjarige subsidie in de Basisinfrastructuur (BIS). In totaal is daarvoor € 220 miljoen beschikbaar, € 30 miljoen minder dan is aangevraagd. Vanochtend werd het advies aan minister Bussemaker aangeboden.
In deze Basisinfrastructuur wordt het grootste deel van de middelen verdeeld die de Rijksoverheid beschikbaar stelt voor kunst, cultuur en erfgoed. De BIS vormt, samen met de zes Rijkscultuurfondsen (die met elkaar verantwoordelijk zijn voor de verdeling van ruim € 150 miljoen aan instellingen, producenten en makers), de culturele basis van Nederland.
Herijking BIS noodzakelijk
De Raad voor Cultuur stelt terecht dat aard en samenstelling van de BIS op langere termijn aan herijking toe is, omdat deze door opeenvolgende bezuinigingen en politieke ingrepen een enigszins willekeurig karakter heeft gekregen. De Raad vindt een analyse van en een visie op het totale cultuurstelsel – inclusief het aandeel van de stedelijke regio’s – broodnodig. Alleen dan krijgen we een beeld van wat werkelijk nodig is. De Raad ziet de komende periode als een periode van transitie, waarin een herinrichting van het stelsel kan worden voorbereid. De Raad vraagt nu al meer aandacht voor diversiteit in bestuur en in aanbod. Jeugdtheater geeft hier het goede voorbeeld. Ook de minister vindt dat aan die kleurenblindheid nog gewerkt moet worden.
Gelijkblijvend budget is achteruitgang
In deze komende Cultuurnotaperiode heeft de minister gekozen voor rust en stabiliteit in de BIS, uitgaande van gelijkblijvend budget. Een gelijkblijvend budget betekent een achteruitgang. Bijvoorbeeld door het uitblijven van loonindexering, door gevolgen van wet- en regelgeving en door het opdrogen van reserves. Ook de Raad voor Cultuur vraagt, met de SER, aandacht voor de gevolgen van die uitholling, met name voor het inkomen van kunstenaars, makers en medewerkers. Er is heel veel klein leed, stelt Joop Daalmeijer, voorzitter van de Raad voor Cultuur. Kunsten ’92 heeft al eerder vastgesteld dat stilstand in feite een achteruitgang van minimaal € 70 miljoen betekent. Om het huidige niveau minimaal te handhaven zijn dus ook op korte termijn extra middelen van de samenleving nodig.
Een greep uit de adviezen
Talentontwikkeling: uit de presentatie vanochtend bleek dat de knelpunten van vier jaar geleden zijn gebleven, met name bij talentontwikkeling en bij presentatie-instellingen (musea zonder eigen collectie). De keuzes die de Raad hiervoor maakt zullen nog meer dan nu het geval is, drukken op de Rijkscultuurfondsen. Vooral de incidentele middelen die hiervoor tot op heden beschikbaar waren, zijn opgedroogd.
Musea: Rijksmuseum Twenthe krijgt een grote pluim, evenals het Nationaal Glasmuseum en Teylers Museum.
Opera: Opera Zuid krijgt alleen subsidie als een nieuw activiteitenplan wordt ingediend dat aan de eisen voldoet.
Orkesten: musici hebben bezuinigingen direct in hun portemonnees gevoeld. Orkest van het Oosten en Gelders Orkest: de Raad pleit voor één orkestvoorziening in het oosten. Beide krijgen alleen geld als zij aan een fusie werken.
Theater: Theater Utrecht haalt de eigen inkomstennorm niet. Spreiding is kostenpost, reizen is een probleem.
Festivals: in de BIS is nu ook plaats voor enkele festivals. Dit is door een motie in de Tweede Kamer tot stand gekomen. De motie heeft echter vrij precies aangegeven voor welke festivals dit gold, waardoor andere festivals geen kans maken om in de BIS te komen. Voor festivals is bij het Fonds Podiumkunsten nog minimaal € 2,6 miljoen nodig.
Film: de Raad vindt dat het budget voor filmfestivals evenrediger verdeeld moet worden en adviseert bovendien om voldoende geld voor digitalisering en beheer van cultureel filmerfgoed beschikbaar te stellen.
Postacademische beeldende kunstinstellingen: de raad wil net als vier jaar geleden dat De Ateliers en de Rijksacademie in Amsterdam alsnog fuseren.
Productiehuizen: drie productiehuizen (van de 15 aanvragers) komen in de BIS. Sinds 2013 kreeg geen enkel productiehuis meer rijkssubsidie.
Op de website van NRC Handelsblad staat een uitgebreide analyse door Daan van Lent en Claudia Kammer
Tweede Kamerdebat
Op 2 juni vindt een Tweede Kamerdebat plaats over het advies van de Raad voor Cultuur. Kunsten ’92 roept Kamerleden op om in de komende weken geen incidentenpolitiek gaan voeren en voor de oplossing van knelpunten extra middelen vrij te maken. Er zijn in de afgelopen periode al diverse deuren van instellingen gesloten en de verwachting is dat er meer zullen volgen. Daarmee gaat kennis en expertise verloren en wordt aan toekomstige generaties de kans ontnomen om zich te ontwikkelen. Hoewel het streven van de minister naar rust en stabiliteit in de komende vier jaar te prijzen valt, is er op korte termijn extra geld nodig voor de cultuursector en niet pas over vier jaar.
Wereldtop
Nederlandse kunst, cultuur en erfgoed behoren tot de wereldtop en we hebben er belang bij dat zo te houden. Het is goed voor onze internationale reputatie, onze economische ontwikkeling en het voedt ons creatieve en samenbindende vermogen. Nederland staat in de top 5 van de meest concurrerende economieën (ranglijst World Economic Forum) en heeft de ambitie die positie te behouden. Dat kan niet zonder een sterke culturele infrastructuur.
Het debat dat moet worden gevoerd is het debat over de waarde van kunst, cultuur en erfgoed in Nederland, over de positie van cultuureducatie en over wat de cultuursector in de komende vier jaar minimaal nodig heeft om ook in de toekomst een rol van betekenis te kunnen spelen.