We leven in vloeibare tijden, schreef socioloog Zygmunt Bauman al aan het begin van deze eeuw in zijn moderne klassieker Liquid Modernity. De tijd dat ontwikkeling lineair was en onherroepelijk de weg plaveide richting een door iedereen onderschreven doel is voorbij. Of we nog vooruitgaan, waarheen en of dat überhaupt een goede zaak is – het is allemaal onderwerp van debat geworden. In zo’n klimaat kunnen emancipatie en progressief denken zomaar omslaan in populisme en behoudzucht, en zwaarbevochten verworvenheden blijken wisselgeld voor emoties.
Het zijn schitterende tijden voor de kunsten die zich juist voeden met ambiguïteit en veranderlijkheid. Maar ook de kunsten zelf blijven niet buiten schot van de vloeibare waardering. Wat kwaliteit is en heeft, is niet meer vanzelfsprekend. Wat ondersteund en bewaard moet blijven evenmin. Als kunst wordt gemaakt met steun uit publieke middelen dan is het niet vreemd verantwoording voor de uitgaven te vragen. De vraag is alleen hoe je het effect van kunst moet meten.
En aangezien waardering een intersubjectief fenomeen is, gaat het steeds vaker om de vraag: wie bepaalt de waarde? Wat dan op ethisch niveau kan worden herleid tot: wie bepaalt de waarden die ten grondslag liggen aan die beoordeling?
In deze publicatie belichten de auteurs deze kwestie vanuit verschillende perspectieven, met bijdragen van Rabiaâ Benlahbib, Basje Boer, Edo Dijksterhuis, Tijs Goldschmidt, Aiman Hassani, Anneke Jansen, Miriam van Ommeren, Jaïr Tchong en Marianne Versteegh.
Nieuwsbrief Kunsten ’92 van vrijdag 21 augustus 2020:
Berichtgeving door Fonds Podiumkunsten van maandag 4 augustus 2020:
Zie de website van het Fonds Podiumkunsten. Ook hieronder de PDF’s van alle stukken:
Nieuwsbericht van Kunsten ’92 van maandag 4 augustus 2020:
Nieuwsbericht van NAPK van maandag 4 augustus 2020:
Korting op budget FPK zorgt voor verschraling cultuuraanbod
Berichtgeving door Theaterkrant:
Pijnlijke keuzes bij meerjarensubsidies
Eerste reacties op subsidiebesluiten fonds podiumkunsten
Berichtgeving door Volkskrant:
Voortbestaan tientallen muziek- en theatergezelschappen in gevaar door wegvallen subsidies
Gezelschappen reageren op verlies kunstsubsidie: ‘Dit is na 26 jaar het einde’
Zelfs mét subsidie staan gezelschappen op omvallen. Het kabinet kan met relatief weinig geld ingrijpen
Berichtgeving door NRC:
Theaterinstellingen raken subsidie kwijt en er was al minder geld
Veel theatergezelschappen in zwaar weer na wegvallen subsidie
Berichtgeving door Parool:
‘Prinsjesdag’ voor de culturele sector: ‘Alle kleinkunstenaars komen in het gedrang’
Berichtgeving door Trouw:
Kaalslag onder cultuurinstellingen bij verdeling subsidie Fonds Podiumkunsten
Berichtgeving door Cultuurpers:
Berichtgeving door AD:
Na 10 juli 2020 is deze pagina niet meer bijgehouden
Vrijdag 10 juli
België stelt mondkapjes verplicht in o.a. theaters, bioscopen, concertzalen, musea en bibliotheken
Donderdag 9 juli
Algemene Ledenvergadering Kunsten ’92 (digitaal)
Woensdag 8 juli
> CBS presenteert cijfers over vertrouwen van bedrijven over hun voortbestaan
> Minister van Engelshoven eindigt subsidie op de MBO Card
Maandag 6 juli
> Britse regering steunt cultuur- en erfgoedsector met 1,57 miljard pond
> Start zomerreces Tweede Kamer
> Musée du Louvre in Parijs weer open
Vrijdag 3 juli
Donderdag 2 juli
> Debatten Tweede Kamer: over financiële situatie gemeenten en Stemmingen over moties
>>> Stemmingsuitslagen
> Kickstart Cultuurfonds gestart
Woensdag 1 juli
> Versoepeling coronamaatregelen ook in cultuursector
> Nationale Herdenking Slavernijverleden
> Debat over Voorjaarsnota in Tweede Kamer
Maandag 29 juni
> Debat in de Tweede Kamer ‘Cultuur en corona II‘ | Brief Kunsten ’92 en Brief taskforce
Overzicht Moties
> Actie op het Plein: Rode Loper van verloren werk
Donderdag 25 juni
> Brief Kunsten ’92 aan Tweede Kamer voor cultuurdebat op 29 juni 2020
> Overhandiging petitie #liefdevoormuzieknu aan minister Van Engelshoven, en Kamerleden Asscher en Kwint
> Plenair coronadebat in Tweede Kamer (verslag)
Woensdag 24 juni
> Webinar Update door de taskforce
> Persconferentie kabinet over versoepeling coronamaatregelen per 1 juli
> Brief taskforce aan Kamer over Herstelplan culturele en creatieve sector
Maandag 22 juni
Nieuwe Canon van Nederland gepresenteerd
Zondag 21 juni
Demonstratie anti coronamaatregelen (Virus Waanzin) op het Malieveld in Den Haag
Donderdag 18 juni
na demonstratie op de Dam op 1 juni
Woensdag 17 juni
Rotterdamse Kunstraad presenteert kunstenplan 2021 – 2024, daarmee de 4 grote steden compleet:
Den Haag, Utrecht, Amsterdam, Rotterdam
Dinsdag 16 juni
CPB presenteert Juniraming 2020: economische vooruitzichten 2020 en 2021
Zaterdag 13 juni
Lancering Programma Cultuurparticipatie door minister van Engelshoven | LKCA
Vrijdag 12 juni
> De staat Californië staat filmopnamen onder strenge voorwaarden weer toe per 12 juni
> Standbeelden en instituten in Rotterdam en Amsterdam beklad door activisten
Donderdag 11 juni
> Kermisexploitanten demonstreren op Malieveld om weer open te mogen
> Online Holland Festival van start
Woensdag 10 juni
Evenementenalliantie (sport, cultuur, entertainment) in gesprek met 4 ministeries
Vrijdag 5 juni
> Vliegverkeer mag weer
> Afsluiting Cultuur in Actie
Donderdag 4 juni
> Advies Raad voor Cultuur over BIS 2021 – 2024
> Zesde dag Cultuur in Actie | Volg live
Woensdag 3 juni
> Vijfde dag Cultuur in Actie | Volg live
Dinsdag 2 juni
Vierde dag Cultuur in Actie | Volg live
Maandag 1 juni
> Antiracisme demonstratie in Amsterdam (in de dagen daarna volgden andere steden in NL)
> Theaters, musea, bioscopen en horeca weer open onder voorwaarden.
Zondag 31 mei
Tweede dag Cultuur in Actie | Terugkijken: interview met Ilona Haaijer, commissaris bij Boskalis
Zaterdag 30 mei
> Start ‘Cultuur in Actie‘: 7 dagen lang, 12 uur per dag één luide stem die opkomt voor de cultuur in ons land
> Terugkijken: interview met Jan Zoet
Donderdag 28 mei
> Plenair Tweede Kamerdebat o.a. over tweede steunpakket. Reactie taskforce op tweede steunpakket
> Afspraken tussen Rijk en gemeenten gepubliceerd
> Extra afspraken over noodpakket banen en economie
Woensdag 27 mei
Brief minister van OCW over invulling van de eerder toegezegd 300 miljoen
Dinsdag 26 mei
> Reactie taskforce op tweede steunpakket | Noodpakket 2.0
> Mediadebat in de Tweede Kamer
Woensdag 20 mei
> Kabinet kondigt tweede steunpakket aan > verlenging en uitbreiding noodpakket banen en economie
> Brief minister Koolmees > Derde wijziging Tijdelijke noodmaatregel overbrugging voor behoud van werkgelegenheid (NOW)
Dinsdag 19 mei
> Persconferentie kabinet over versoepeling coronamaatregelen > inhoud persconferentie
> EU Raadsvergadering met de ministers van Cultuur
> Noord-Holland zet 110 miljoen in voor culturele en maatschappelijke organisaties
> Provincie Gelderland komt met 50 miljoen euro voor coronacrisis – ‘substantieel deel naar culturele instellingen’
Maandag 18 mei
> Tweede Kamerdebat Economische Zaken over tweede en derde steunpakket met de minister en staatssecretaris van EZK. Lees de brief van taskforce aan woordvoerders EZK. En het stenoverslag.
> Brief Europaplatform aan kabinet voor EU Raadsvergadering met de ministers van Cultuur
> Fonds Podiumkunsten opent èn sluit het loket voor de tijdelijke nieuwe regeling Balkonscènes
> Raad voor Cultuur – Snelle innovatie door culturele en creatieve sector nodig
Vrijdag 15 mei
> Cultuursector en klimaatvoorvechters protesteren bij officiële benoeming Brabantse gedeputeerden.
> Nieuwe Brabantse coalitie voegt daarna alsnog het woord ‘cultuur’ aan portefeuille toe.
Woensdag 13 mei
> Webinar Kunsten ’92 in Pakhuis de Zwijger – De Periscoop – verkenningen voor de toekomst.
> Brief van taskforce aan minister Ollongren om gemeenten te steunen met € 15 miljoen per week
Dinsdag 12 mei
De zes rijkscultuurfondsen maken € 15 miljoen vrij uit hun eigen budgetten i.v.m. coronacrisis
Maandag 11 mei
Brief van taskforce aan woordvoerders Economische Zaken voor Kamerdebat EZK op 18 mei
Donderdag 7 mei
> Kabinet kondigt aan: geen grote evenementen zonder vaccin
> Stemmingen in Tweede Kamer over moties ingediend tijdens debat cultuur en corona (28 april)
Woensdag 6 mei
Persconferentie kabinet met versoepeling maatregelen in fasen
Dinsdag 5 mei
Bevrijdingsspecial op NPO1 vanuit Theater Carré
Maandag 4 mei
Alternatief programma Theater Na De Dam met o.a. uitzending op NPO1, podcasts, (korte) films, hoorspelen en registraties
Vrijdag 1 mei
Noodfondsen opgericht door Provincie Brabant + BrabantStad en door Sena + Buma/Stemra
Woensdag 29 april
Kabinet geeft korte update na kabinetsberaad – Rutte vreest meer besmettingen nu het drukker wordt op straat
Dinsdag 28 april
Tweede Kamerdebat ‘Cultuur en corona’ over maatregelen culturele en creatieve sector. Stenografisch verslag.
Lees hier de ingediende moties (kies als datum van 28 april tm 28 april). Stemming volgt op 6 mei 2020.
Maandag 27 april
> Brief taskforce aan cultuurwoordvoerders voor Tweede Kamerdebat ‘Cultuur en corona’
> Koningsdag is Woningsdag – vanwege de coronacrisis vervallen vrijmarkt en alle culturele activiteiten
> Het Koninklijk Concertgebouworkest roept op: Doe mee met #Wilhelmus2020 om 10.00 uur met eigen instrument
Vrijdag 24 april
Brief van de taskforce aan minister Koolmees en staatssecretaris van Ark ‘Tussen wal en schip’
Update vanuit de taskforce (nieuwsbrief 17)
Dinsdag 21 april
Persconferentie kabinet: Evenementen en festivals tot 1 september afgelast. Podia, musea, concertzalen tm 19 mei dicht.
Maandag 20 april 2020
Start van de Nationale Museumweek – in digitale vorm
Donderdag 16 april 2020
Diverse reacties in dagbladen: Trouw | NRC | Volkskrant | AD | Telegraaf | Parool
Woensdag 15 april 2020
Minister van Engelshoven maakt extra maatregelen voor de culturele sector bekend. Lees: het persbericht van OCW en de brief aan de Tweede Kamer
Dinsdag 14 april 2020
> Alternatieve Werkconferentie Arbeidsmarkt Culturele en Creatieve Sector: 15.15 uur Live vraaggesprek met minister van Engelshoven. Kijk het interview hier terug.
> Tweede Kamerdebat 10.00 tot 14.00 uur over Noodpakket Banen en Economie, met minister Koolmees en staatssecretaris van Ark, beiden van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Lees hier het verslag van het debat.
Brief taskforce aan minister Koolmees.
Vrijdag 10 april 2020
> Brief van de taskforce aan minister Koolmees van SZW
> In de media: Volkskrant, Nu.nl. Standpunt.nl over het omzetverlies van 969 mio tot 1 juni.
Donderdag 9 april 2020
Bekendmaking regeling ticketrestitutie: Campagne ‘Bewaar je ticket, geniet later’
Jeroen Bartelse (Tivoli Vredenburg en taskforce) staat media te woord: NOS Journaal (TV), 3 FM en FunX nieuws, NOS nieuws app, Omroep Brabant, Groningen 1, 3 FM Frank & Eva, Radio 4 Podium, 3 voor 12
Woensdag 8 april 2020
> Webinars Pakhuis de Zwijger: De culturele en creatieve sector in coronatijd.
Georganiseerd door Kunsten ’92 en de Federatie Creatieve Industrie
15.00 tot 16.00 uur Openbaar > Lees meer . Terugkijken: klik hier
16.15 – 17.15 uur Vragenuurtje Leden Kunsten ’92 Terugkijken: klik hier
> Tweede Kamerdebat over coronacrisis > Update resultaten (m.n. inzake cultuur) volgt
Dinsdag 7 april 2020
> Minister Wiebes stuurt brief aan Kamer Tegemoetkoming ondernemers getroffen sectoren en aanvullende maatregelen op het gebied van financiering voor bedrijven, inclusief uitbreiding SBI-codes.
> Persconferentie kabinet (19.00 uur, MP Rutte en minister de Jonge) over volhouden maatregelen en inzetten apps. Bioscopen en theaters worden genoemd.
Maandag 6 april 2020
> Loket geopend Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW). Werkgevers kunnen vanaf maandag 6 april 2020 9:00 uur bij het UWV een aanvraag doen. De taskforce van de culturele en creatieve sector zegt in zijn noodoproep van 30 maart jl.: ‘Wat betreft de NOW-regeling: De criteria rondom het bepalen van omzetverlies bij gesubsidieerde instellingen baren ons zorgen omdat wij vrezen voor regels die niet matchen’. Lees de volledige noodoproep.|
> De Raad voor Cultuur schrijft een brief aan de minister van OCW: “De Raad wil snel overzicht van gevolgen coronacrisis voor cultuursector”en “pleit voor een hardheidsclausule en een steunfonds”. Lees hier de brief van de Raad.
Woensdag 1 april 2020
Tweede Kamerdebat over de ontwikkelingen rondom het coronavirus
En stemmingen over diverse moties: een i.v.m. corona (over SBI-codes) en drie over Fair Practice
Plus: uitspraken van MP Rutte m.b.t. de onduidelijkheid over sluitingsdata 28 april/1 juni, lees hier het bericht dat het ministerie van OCW na afloop van het debat aan de culturele sector mailde
En lees hier de voor de culturele sector relevante uitkomsten van het Tweede Kamerdebat
Dinsdag 31 maart 2020
> Brief van taskforce > Persbericht plus een algemeen bericht aan het brede veld > noodoproep voor overbruggings- en garantiefonds.
> Persconferentie kabinet (19.00 uur) leidt wederom tot grote onduidelijkheid over termijn van sluiting van culturele instellingen, initiatieven en evenementen.
Maandag 30 maart 2020
Op maandag 30 maart jl. heeft het gezamenlijke culturele en creatieve veld een noodoproep aan het kabinet gestuurd om robuust te investeren in een overbruggings- en garantiefonds voor de culturele en creatieve sector, dat zowel de liquiditeitsproblemen op korte termijn als de economische schade op middellange termijn kan opvangen, zowel voor freelancers als voor bedrijven en instellingen. Berenschot heeft een inventarisatie gemaakt van sectorspecifieke knelpunten en maatregelen (hier te lezen).
Vrijdag 27 maart 2020
Brief van de minister aan de Kamer
De verwachting is dat de minister in deze eerste brief zoveel mogelijk aansluiting zoekt bij de algemene (generieke) regelingen van het kabinet. Waarschijnlijk stuurt de minister, wanneer de berekeningen van de schade gereed zijn, komende week een tweede brief met verdere uitwerking en sectorspecifieke maatregelen.
Op dit moment is onze taskforce van de gezamenlijke culturele instellingen in een vergevorderd stadium bij het uitwerken van zijn advies betreffende deze sectorspecifieke maatregelen.
Update: lees de brief hier, een reactie van Kunsten ’92 volgt na het weekend (zie bij 30 maart).
Onduidelijkheid over datum sluitingen culturele activiteiten en instellingen|
In vervolg op ons bericht hierover bij 26 maart (zie verder naar onderen).
De volgende letterlijke passage uit het Kamerdebat van 26 maart:
Minister-President Rutte:
In dat kader nog een enkele opmerking voordat ik op de andere vragen kom. Die heeft te maken met het verbod op evenementen en samenkomsten. We hebben gezegd: evenementen met een vergunnings- en meldplicht worden verboden tot 1 juni 2020. Alle overige samenkomsten worden verboden tot 6 april. Ik zeg het nog maar een keer hier: dat gaat over alles wat er te doen is tot 6 april, behalve de evenementen met een vergunnings- en/of meldplicht, want die zijn tot 1 juni verboden. Daar zitten heel grote evenementen bij met veel voorbereidingstijd. Denk aan Koningsdag, 4 en 5 mei en andere evenementen. Alle andere maatregelen die we hebben genomen, gelden tot 6 april. We gaan aanstaande dinsdag in de ministeriële crisiscommissie besluiten hoe we met die maatregelen omgaan na 6 april, inclusief de vraag over het onderwijs. Dat komt allemaal aanstaande dinsdag naar buiten. Daar hoort bij dat alle overige samenkomsten tot 6 april zijn verboden, met een paar uitzonderingen, die ik hier niet allemaal zal noemen. Ik noem er eentje: uitvaarten en huwelijksvoltrekkingen, maar dan wel met maximaal 30 mensen. Dat geldt ook voor samenkomsten van religieuze of levensbeschouwelijke aard met maximaal 30 mensen. Die paar uitzonderingen moet je wettelijk maken. Ik kom zo meteen op de handhaving.
De heer Jetten (D66):
Dit was een van de punten die afgelopen maandag strakker had gemoeten: 6 april en 1 juni. Na die persconferentie zijn heel veel evenementenorganisaties, maar ook bedrijven in de culturele sector als de wiedeweerga hun evenementen gaan annuleren tot 1 juni. Dat deden ze vanwege de mededeling die tijdens die persconferentie werd gedaan. Daar werd nog geen onderscheid gemaakt tussen vergunde en niet vergunde evenementen. Gaat het kabinet coulant kijken naar al die partijen die nu al hun activiteiten tot 1 juni hebben geannuleerd vanwege die persconferentie als het gaat het om het economisch steunpakket?
MP Rutte:
Ik zal die vraag oppakken in functie van wat we doen. Nogmaals, alle evenementen met een vergunnings- en meldplicht zijn terecht gestopt. Voor zover ze niet meldings- of vergunningsplichtig waren, kan ik mij voorstellen dat er verwarring is. Daarvoor geldt in ieder geval dat ze tot 6 april niet mogen. Afhankelijk van wat we volgende week dinsdag besluiten, moeten we kijken of dat gevolgen heeft. Dat pak ik op. Ik kan dat nu niet precies toezeggen, maar ik kom er een keer op terug.
Donderdag 26 maart 2020
Kamerdebat
Vandaag vindt van 10.15 tot 14.00 uur een plenair Tweede Kamerdebat plaats over de coronacrisis.
Brief van de minister aan de Kamer morgen (vrijdag 27 maart) verwacht
De verwachting is dat de minister in deze eerste brief zoveel mogelijk aansluiting zoekt bij de algemene (generieke) regelingen van het kabinet.
Onduidelijkheid over datum sluitingen culturele activiteiten en instellingen
De onduidelijkheid wordt veroorzaakt door het feit dat de Rijksoverheid de in eerste instantie (op 12 maart) aangekondigde maatregelen over sluitingen van musea, podia en theaters heeft verlengd van 6 april naar 1 juni, in de volgende bewoordingen: “Alle bijeenkomsten worden verboden tot 1 juni (in plaats van 6 april), ook met minder dan 100 mensen. Voor begrafenissen en kerkelijke bruiloften geldt een uitzondering, waarover later meer informatie komt”.
Op basis van deze informatie hebben alle instellingen in Nederland hun activiteiten geannuleerd omdat zij ervan uitgingen dat de communicatie zoals verspreid op rijksoverheid.nl correct is.
Door de meest recente uitspraak van de Minister-President*, dat dit alleen nog geldt voor vergunningsplichtige activiteiten, worden de culturele instellingen in een onmogelijke positie gebracht. Alle activiteiten zijn reeds geannuleerd en dit kan niet meer teruggedraaid worden. Publiek, uitvoerende en medewerkers zullen zich niet veilig voelen om op of na 6 april een concertzaal of schouwburg te moeten betreden, terwijl de rest van de samenleving nog in een ‘lockdown’ zit.
We rekenen erop dat hier sprake is van een onjuiste berichtgeving en dat de richtlijn zoals die afgelopen maandag is gecommuniceerd kan worden aangehouden.
* Tekst do 26 maart op site Rijksoverheid:
Dinsdag 17 maart
Brief van taskforce aan minister van OCW over steunpakket culturele en creatieve sector
Zondag 15 maart
Horeca moet sluiten na persconferentie kabinet
Donderdag 12 maart
Musea, theaters, bioscopen, concertzalen moeten sluiten na
Motie Jetten aangenomen met 127 stemmen voor Lees verder…
In november ’17 is de Arbeidsmarktagenda Culturele en Creatieve Sector gepresenteerd. De agenda is een handvat voor structurele verbetering en professionalisering, waar iedereen die in de sector werkzaam is, iets van moet kunnen merken. Om de resultaten te delen, voortgang aan te jagen en onderlinge samenhang bij de uitvoering van de agendapunten te bewaken wordt onder meer een jaarlijkse conferentie georganiseerd. Het is de bedoeling een grote groep van betrokkenen (werkenden, werkgevers, intermediairs, bestuurders, medewerkers, fondsen e.a.) te informeren over de stand van zaken, vorderingen, bereikte resultaten en inzichten en hen uit te nodigen en te motiveren om actief mee te werken aan de uitvoering van de agenda. Ook de Fair Practice Code komt aan bod, als een van de punten uit de Arbeidsmarktagenda.
Kunsten ’92 en LKCA organiseren deze bijeenkomst in het kader van de Provinciale Statenverkiezingen. Met gedeputeerden, culturele instellingen, cultuurfondsen, kunstenaars, ambtenaren van provincies en gemeenten, adviseurs en particuliere partijen voeren we het debat over wat cultuur doet voor de provincie en hoe de provincies hun rol daarin zo goed mogelijk kunnen vormgeven. Dit doen we aan de hand vijf thema’s: Creatieve kracht | Culturele keten incl. stedelijke regio’s | Cultuurtoerisme en economische opbrengst | Rijke omgeving | Europa.
In samenwerking met een groot aantal landelijke partners: Fonds Cultuurparticipatie, Raad van Twaalf, VSCD, NAPK, CultuurConnectie, VNPF, Museumvereniging, VOB, NGA, CJP, IPO en het Erfgoedplatform Kunsten ’92.
Sinds 2010 wordt op initiatief van het Erfgoedplatform van Kunsten ’92 een nationale prijs toegekend aan de gemeente met het beste erfgoedbeleid: de BNG Bank Erfgoedprijs. De gemeente Leiden won in 2018, en is daarom gastgemeente voor de prijsuitreiking van editie 2019. Voorafgaand aan de prijsuitreiking vindt traditiegetrouw een symposium plaats, met als vast onderdeel verschillende excursies. Lees verder…
Over dertig jaar is elke plek in Nederland onder handen genomen. Geen straat blijft onberoerd. De energietransitie, het klimaatvraagstuk, de woningbouwopgave, de bodemdaling en de biodiversiteit dwingen ons om overal aan het werk te gaan. Zo’n mega-operatie vraagt om een culturele impuls, om ontwerpers die vanaf het eerste moment hun creativiteit inzetten om Nederland nog mooier te maken.
Nederland was daar altijd goed in. Eerst een urgente opgave identificeren, vervolgens de planningsmachine aanzetten, ontwerpers inschakelen, geld regelen en uiteindelijk fantastische projecten tot stand brengen die mede onze identiteit bepalen. Niet alleen de Deltawerken spreken tot de verbeelding, ook de grote stationsverbouwingen in de stedelijke knooppunten, het project Ruimte voor de Rivier, Stedelijke Vernieuwing, de restauratie en het hergebruik van een enorm aantal monumentale gebouwen en gebieden.
Dat is niet vanzelf gegaan. De bouw van een miljoen woningen sinds ongeveer 1990, en de bijbehorende verbetering van de infrastructuur (stations, wegen) ging gepaard met een omvangrijk stimuleringsprogramma voor Architectuur. Er kwam een Stimuleringsfonds en een Architectuurinstituut. De aandacht voor architectuur die eind jaren tachtig werd ingezet door Rijksbouwmeester Tjeerd Dijkstra, kreeg een vervolg in het architectuurbeleid van toenmalig minister van Cultuur Hedy d’Ancona. Enzovoort.
Van dit alles is niet veel meer over. Er is geen nationaal ruimtelijk beleid meer, laat staan ruimtelijk kwaliteitsbeleid. De energietransitie, de klimaatadaptatie, de bouwopgave, de daarmee samenhangende mobiliteitsimpuls en economische herordening, en de aanpassingen van het landschap: ze worden slechts door een enkeling beschouwd als een culturele opdracht. Onder de hoge tijdsdruk gaat alle aandacht naar technische hoogstandjes en fabrieksmatige massaproductie. We weten natuurlijk donders goed wat er gebeurt wanneer de urgentie zo groot wordt dat we aandacht voor kwaliteit als hinderlijk gaan beschouwen. Kijk naar de stadsvernieuwing in de jaren tachtig. Of denk aan de diarree aan dozen langs de snelwegen.
Wat nodig is, is een cultuur waarin het vanzelfsprekend is dat tegelijk met het formuleren van een programma, een culturele opdracht verwoord wordt. Het wordt steeds duidelijker dat de opgave van de Omgevingswet om ‘integraal’ te werken, en dus verschillende belangen in een plan te combineren, het beste lukt als men elkaar op gedeelde waarden kan vinden. Dat is een gezamenlijke culturele benadering van het vraagstuk.
De Federatie Ruimtelijke Kwaliteit en Kunsten ’92 hebben het initiatief genomen om, met tal van andere partijen, aandacht te vragen voor de culturele dimensie van de Grote Verbouwing. Gestart zijn verkennende gesprekken en werkgroepen met architecten, Planbureau voor de Leefomgeving, ambtenaren van diverse ministeries, wetenschappers, Rijksbouwmeester, adviesbureaus, gemeenten, VNG, provincies, creatieve industrie etcetera. We houden u op de hoogte.
Lees hier het volledige artikel door Flip ten Cate op de website van de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit. Lees verder…
Op woensdag 21 maart werden in bijna alle gemeenten in Nederland verkiezingen voor de gemeenteraad gehouden. Hoe staat het met kunst, cultuur en erfgoed in de gemeentelijke politiek en wat heeft de cultuursector ondernomen om onderdeel van het politieke debat te zijn?
Verkiezingsprogramma’s in de vier grote steden
Theaterkrant.nl dook in de verkiezingsprogramma’s van de landelijke partijen: wat zijn hun plannen in de steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht met betrekking tot de podiumkunsten? Lees hier het overzicht.
De Cultuurwijzer
Met deze ‘Stemwijzer’ op het gebied van kunst en cultuur kan de kiezer uitvinden welke lokale politieke partij het best past bij zijn of haar zienswijze over kunst en cultuur. De Cultuurwijzer bestaat uit ongeveer 10 stellingen die door de culturele instellingen zelf (i.s.m. de lokale politieke partijen) ingevuld kunnen worden. In de gemeenten Alkmaar, Amersfoort, Den Haag, Eindhoven, Heerlen, Houten, Smallingerland en Utrecht staat de Cultuurwijzer online. Vul er hiereen naar keuze in. De Cultuurwijzer is tot stand gekomen in opdracht van de VSCD en de VNPF en in samenwerking met de NAPK, Cultuurconnectie, de LKCA en Kunsten ’92.
Debatten
Aan cultuurdebatten heeft het de afgelopen maanden niet ontbroken: publiek en culturele instellingen gingen met de lokale politiek in debat in onder andere Enschede, Deventer, Amsterdam, Rotterdam, Houten, Arnhem, Wageningen, Den Haag, Utrecht, Elst, Steenwijk, Zevenaar, Dordrecht, Breukelen, Zutphen, Zwolle, Uden, Hulst, Leidschendam, enzovoort. Vanavond kunt u in Amsterdam nog naar het Gemeentelijk kunstdebat over talentontwikkeling, in de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten, van 17:30 – 18:30 uur, met o.a. studenten en Jan Zoet (directeur Academie voor Theater en Dans en voorzitter Kunsten ’92). Lees meer.
Input voor de Verkiezingsprogramma’s en voor de lokale lobby
Vanuit diverse hoeken heeft de cultuursector instrumenten aangeleverd om kunst, cultuur en erfgoed in de gemeentelijke politiek te verankeren:
*Zo heeft LKCA (Landelijk Kennisinstituut voor Cultuureducatie en Amateurkunst) de Campagne ‘Cultuur deel je’ ontwikkeld. Om culturele instellingen te ondersteunen deze boodschap aan de lokale politiek over te brengen heeft LKCA een toolkit ontwikkeld en in het hele land lokale campagnecoördinatoren geworven. Lees meer.
*De Museumvereniging maakte de Handleiding Lobbyen bij de gemeente 2018, met praktische tips en tricks om te lobbyen. Adviezen over welke boodschap af te geven, op het juiste moment, bij de juiste persoon. De publicatie kijkt verder dan alleen de aankomende verkiezingen, en biedt ook nieuwe impulsen om de relatie tussen musea en gemeenten nog sterker te maken. Lees meer.
*Kunsten ’92 heeft in de zomer van 2017 aan alle fractievoorzitters in alle gemeenten de flyers ‘Cultuur werkt voor de gemeente’ en ‘Erfgoed werkt voor uw gemeente’ gestuurd. De brochures bevatten elk vijf concrete punten voor de verkiezingsprogramma’s, maar kunnen ook worden ingezet bij de vorming van de collegeakkoorden.
*De Boekmanstichting legde een internetcatalogus aan over kunst en cultuur in de gemeenteraadsverkiezingen. Lees meer.
Pak de stoel, investeer in de sector en verzamel verhalen – Tekst: Sandra Jongenelen
De grote onderwerpen die ook buiten de kunst- en cultuursector op de agenda staan, kwamen ruimschoots aan bod tijdens het Paradisodebat, de traditionele afsluiting van de Uitmarkt in Amsterdam. Het ging over culturele diversiteit, vertrouwen en nieuwe verhalen. Organisator Kunsten ’92 had kunstenaars en cultuurwoordvoerders in de Tweede Kamerleden gevraagd na te denken over ‘de waarden die wij willen overdragen aan toekomstige generaties’. En dus lagen metavragen ter tafel. Hoe willen we dat de samenleving eruit gaat zien? En wie zit er op de stoel van de toekomst?
Met: Anoek Nuyens (theatermaker), Abdelkarim El-Fassi (producent en regisseur) en Gijs Scholten van Aschat (aankomend voorzitter van de Akademie van Kunsten, acteur). En cultuur-woordvoerders in de Tweede Kamer: Corinne Ellemeet (GroenLinks), Michel Rog (CDA), Peter Kwint (SP), Dilan Yesilgöz (VVD), Vera Bergkamp (D66) en Kirsten van den Hul (PvdA). Onder leiding van Lex Bohlmeijer (o.a. Radio 4).
Sommige deelnemers lardeerden hun verhaal met filosofische bespiegelingen. ‘Op hoog niveau met elkaar borrelen’, zo vatte een bezoeker de bijeenkomst na afloop samen. Toch was het meer dan dat. Het ging ook veelvuldig over het nu. Over geld vooral, een onderwerp dat op het bord ligt bij de formateurs en waarover sommige politici in afwachting van een regeerakkoord volstonden met het oplepelen van verkiezingsbeloftes.
Investeren
Acteur Gijs Scholten van Aschat, per 1 september 2017 ook voorzitter van de Akademie van Kunsten, wees op de rol van de overheid in andere sectoren. Bij de bankencrisis pompte het Rijk er miljarden in. En ook tijdens crises bij de woningcorporaties en de landbouw kwam Den Haag met geld over de brug. Dat gebeurde onder het mom van: we nemen onze verantwoordelijkheid en investeren.
Na het schrappen van een derde van de cultuurbegroting vindt hij het nu tijd dat bewindslieden hun verantwoordelijkheid nemen. Dit is hét moment om in de kunst- en cultuursector te investeren. ‘De € 200 miljoen die eerder uit ons is geperst, heeft een overschot van € 13 miljard opgeleverd. We kijken reikhalzend uit naar het rendement op onze investering. Als we iets hebben geleerd van de laatste vier jaar dan is het ‘voor wat hoort wat’.’
Visie
Tweede Kamerlid Vera Bergkamp (D66) die cultuurwoordvoerder Alexander Pechtold verving, reageerde enthousiast. ’Als Gijs iets zegt, wil ik altijd ‘ja’ zeggen.’ Maar de politieke werkelijkheid verloor ze niet uit het oog. De prijskaartjes worden aan de formatietafel verdeeld, niet tijdens het Paradisodebat.
Scholten van Aschat schetste het toneellandschap, waar in de jaren tachtig zo’n vierhonderd mensen in vaste dienst werkten. Nu
blijft het aantal steken onder de vijftig. Flexwerken is het toverwoord. Slechts enkele acteurs overleven in de ratrace die al op de academies begint. Dat bracht hem op het collectief, een alternatief onder toneelmakers die zich afzetten tegen de ieder-voor-zich-mentaliteit. Een dirigent of regisseur ontwikkelt samen met zijn mensen een koers en maakt van het ensemble meer dan de som van de individuen. Ze delen een visie die, zo zei hij, volgens demissionair premier Rutte gelijk staat aan ‘een olifant die het uitzicht belemmert’.
De Stoel van de Toekomst
Symbool voor de toekomst stond mooi uitgelicht op de tribune De Stoel van de Toekomst. Het rode meubelstuk was ontleend aan een sprookje van Jan Terlouw. In Het Hebzuchtgas schrijft hij: ‘Als we vergaderen over belangrijke zaken, als we belangrijke besluiten nemen, wij samen, maar ook in onze bedrijven, zetten we er altijd een lege stoel bij. Dat is de stoel voor de mensen die er nog niet zijn, voor de toekomstige generaties. De stoel van de toekomst.’ Met die lege stoel in het vizier hielden drie kunstenaars elk een verhaal waarop zes politici in tweetallen reageerden.
Nederlandse DNA
‘De lege stoel gaat over mij’, zei Abdelkarim El-Fassi. De wieg van de film- en documentairemaker stond in Zeeland, zijn ouders emigreerden erheen vanuit Marokko. Hij vertelde over zijn eerder gemaakte documentaire met zijn vader in de hoofdrol. En in vervolg daarop de voorstelling die begin oktober in première gaat: Toen ma naar Mars vertrok. Die verhalen zijn ook bouwstenen van de samenleving, maakte hij duidelijk. Zijn missie: die verhalen in het Nederlandse DNA krijgen. Dat pleidooi viel in goede aarde bij GroenLinks-politica Corinne Ellemeet. ‘Wie zijn wij? En vertegenwoordigt de cultuursector wel iedereen?’
Pak de stoel
Haar collega Dilan Yesilgöz – Zegerius (VVD) voelde zich persoonlijk geraakt door El-Fassi’s verhaal. Op haar achtste vertrok ze met haar moeder en zusje als vluchteling naar Nederland. Het Tweede Kamerlid werd in Ankara geboren en merkt dat ze ‘continu dingen moet uitleggen’. Ook haar verhaal hoort erbij, zei ze. Ze stak El-Fassi een hart onder de riem. Terwijl de documentairemaker zich afvroeg in hoeverre mensen óp de stoel bereid waren hun plaats af te staan, adviseerde zij hem de stoel te pákken. ‘Het zou gemakkelijker kunnen maar zo werkt de wereld niet’, voegde ze eraan toe.
Codes
Directeur van de Museumvereniging Siebe Weide vertelde namens de stuurgroep Code Culturele Diversiteit dat het ministerie heeft besloten de code verder toe te passen. ‘Met een stevig programma de komende vier jaar.’ Hij sprak vanuit de zaal, waar volgens El-Fassi twee Marokkanen zaten. ‘En die heb ik uitgenodigd.’ De deuren moeten open, onderschreef Jan Zoet, voorzitter van Kunsten ’92. Als directeur van de Theaterschool in Amsterdam maakt hij de generatie van de toekomst dagelijks mee. ‘Ze komen eraan, en hele goede.’ Vanuit de zaal lichtte Anne Breure ook de Fair Practice Code toe. De Code is bedoeld ter versterking van de inkomenspositie van kunstenaars. Begin oktober volgt de presentatie, aldus de artistiek directeur van het Veem Huis voor Performance.
Kunst als levensbehoefte
De politici die over de toekomst spraken, behoren deels ook tot een nieuwe generatie. Vier van de zes zitten sinds maart op het Haagse pluche. Er klonk kritiek op de ideeën van hun voorgangers. De periode van Rutte I, waarbij kunstenaars als subsidieslurpers werden weggezet, is voorbij. Kunst en cultuur is een levensbehoefte, vond Kirsten van den Hul (PvdA). Dat illustreerde ze met een persoonlijk verhaal over een politiek geladen muziekoptreden in Tunesië, waarbij politieagenten klaar stonden om in te grijpen. De vraag naar de waarde van cultuur deed zij af als banaal en verleden tijd. ‘Kunst en cultuur leren ons dat er een andere werkelijkheid bestaat. We moeten bouwen en kijken wat ons bindt. De politiek heeft de sector nodig.’ Ook sprak ze over het belang van kunst als zuurstof in deze bizarre tijden.
Nieuwe verhalen
Eerder had theatermaker Anoek Nuyens de politici haar diensten al aangeboden. ‘Heeft u een goed idee nodig? Vraag mij dan
lever ik een goed verhaal waar niemand omheen kan.’ Daaraan voorafgaand vertelde ze over de goededoelenstichting Auxilium in Kenia die ze van haar oudtante erfde. In Nederland maakte ze daarover de voorstelling Hulp. Zij speelde deze voorstelling niet alleen in het theater, maar later ook in vergaderzalen van ngo’s en campagnebureaus van politieke partijen. Als witte redder die het niet meer wist, kreeg ze volop aandacht in de media. Presentator Mart Smeets stak bij haar woorden zijn duim op ter goedkeuring. Maar had dat werkelijk iets veranderd aan de situatie van de mensen op de berg in Kenia? Alle moeite en tijd deden haar uiteindelijk beseffen dat iedereen moet… vergaderen. Het klonk ook verrassend uit de mond van een theatermaker. ‘We zoeken nieuwe verhalen. En ik hoop dat jullie zien dat kunstenaars daaraan kunnen meewerken.’ En zij voegde eraan toe: ‘geef kunst en cultuur het vertrouwen en je zal versteld staan wat eruit komt’.
Politiek van het wij
CDA’er Michel Rog was geraakt door haar verhaal, waarin hij snijvlakken zag met begrippen als rentmeesterschap, naar elkaar omkijken en naastenliefde. ‘De politiek van het wij’ viel ook in goede aarde bij Peter Kwint (SP). Rog greep dat aan om een brug tussen de twee partijen te slaan: ‘We zitten niet zover van elkaar.’ Ondanks die eensgezindheid had Nuyens het al aangekaart dat er niet één oplossing is te vinden. Dat gold natuurlijk ook voor de vraag welke waarden we willen overdragen aan toekomstige generaties. We kunnen meerdere antwoorden aanvinken. Tijdens het Paradisodebat 2017 trapte het verhaal van de toekomst af.
Anoek Nuyens: geef kunst tijd en vertrouwen
Abdelkarim El-Fassi: maak voor diversiteit geen plaats maar ruimte
VOOR DE VOLLEDIGE REGISTRATIE KLIK HIER
SPIEGEL, VERGROOTGLAS OF LUCHTSPIEGELING?
CULTUURPOLITIEK & IDENTITEIT IN PERSPECTIEF
Toen prinses Máxima bij de presentatie van het WRR-rapport Identificatie in Nederland (2007) beweerde dat “de Nederlander niet bestaat”, leverde haar dat een hoop kritiek op. Máxima’s uitspraak werd gezien als een ontkenning van de nationale identiteit, of misschien zelfs een aanval. In het gekrakeel bleef echter een definitie achterwege van wat ons eigen is. “Moeten Nederlanders duidelijk maken wat die identiteit eigenlijk inhoudt, dan blijven ze steken in simpele en nogal schrale observaties”, constateerde Maarten van Rossem in zijn schotschrift Wie zijn wij? (2011). “Nederlanders zeggen zich vooral Nederlander te voelen als ze kijken naar sportevenementen waar hun landgenoten het goed doen en op nationale feestdagen, waarbij onveranderlijk Koninginnedag wordt genoemd.”
Die observatie geldt nog steeds. En dat terwijl ‘identiteit’ tot in het hart van het politieke discours is gedrongen, zeker in de aanloop naar de afgelopen Kamerverkiezingen. Of het nu is in de vorm van nationaal bindmiddel of viering van verscheidenheid, de vraag naar wie wij Nederlanders zijn, vormde een rode draad in de verkiezingsprogramma’s van vrijwel alle partijen. Hij klonk door in de positionering binnen de EU, de omgang met vluchtelingen, en de inrichting van de economie. Niet in de laatste plaats kleurde hij de paragrafen over kunst en cultuur, die in veel gevallen worden gezien als meest directe uiting van identiteit.
In deze publicatie analyseren en expliciteren we de mechanismen die onder het oppervlak van deze identiteitspolitiek liggen. Kunst en cultuur kunnen hierbinnen fungeren als spiegel, soms zelfs als lachspiegel, maar ook als vergrootglas om focus aan te brengen of idealistisch vergezicht.
Met bijdragen van Robbert van Heuven, Edo Dijksterhuis, Karin Wolfs, Jaïr Tchong, Asis Aynan, Naomi Velissariou, Joost Heijthuijsen en Samira Dainan.
ROND 8 JUNI 2017 VALT DEZE PUBLICATIE BIJ VELEN VAN U OP DE DEURMAT. U KUNT MEER FYSIEKE EXEMPLAREN BESTELLEN DOOR EEN MAIL TE STUREN MET UW NAAM EN ADRES NAAR INFO@KUNSTEN92.NL Lees verder…
Artikel Lennart van der Meulen (directeur VPRO, bestuurslid Kunsten ’92)
Paus Franciscus bemoeide zich er mee. In een interview met het Vlaamse rooms-katholieke tijdschrift Tertio noemt de Heilige Vader nepnieuws net zo erg als coprofagie en coprofilie. Coprofagie is volgens de Dikke van Dale poepseks en coprofilie het eten van uitwerpselen. Volgens Franciscus, ‘moeten de media integer zijn en transparant en niet vervallen tot coprofilie: altijd maar uit zijn op schandalen, lelijke dingen zeggen. Die drang tot coprofagie kan grote schade veroorzaken.’ Het staat gewoon op Vaticaan.com: Een paus die het over poepseks heeft. Maar 100 procent zeker dat het waar is ben ik niet.
Nepnieuws
Nepnieuws domineerde de afgelopen weken de discussie over de nieuwe bedreigingen van het internet. Trump zou de verkiezingen hebben gewonnen dankzij nepnieuws dat hijzelf en fora als 4chan, Reddit en Breitbart continu viral liet gaan. Obama gaat onderzoek doen naar Russische hackers die de verkiezingscampagne in de VS hebben beïnvloed en dreigt Poetin met een cyberwraak. Een man bestormde met een automatisch geweer pizzeria Comet Ping Pong in Washington D.C. omdat hij heilig overtuigd was van het nepnieuws dat Hillary Clinton vanuit dat restaurant een pedofielen netwerk runde. LEES VERDER: Lees verder…