Uitgesproken door Marijn Lems op woensdag 17 november 2021 in BAK Utrecht, tijdens een openbare digitale bijeenkomst na de Algemene Ledenvergadering van Kunsten ‘92
Geachte aanwezigen,
Met stijgende verbazing en grote verontrusting heeft de culturele sector de laatste tijd kennis moeten nemen van een verregaande diskwalificatie van het culturele leven in ons land. Het begon met bijna fatale bezuinigingen en ontaardde in de diskwalificatie van de kunsten als ‘linkse hobby’ en ‘subsidieslurperij’.
Telkens weer wist de sector dankzij veerkracht en geloof in eigen werk aan deze tegenkrachten het hoofd te bieden. Maar op 12 maart 2020 gebeurde er iets dat geheel onvoorzien was en nóg eens een extra slag was voor iedereen, en ook voor het culturele leven van de musea, de theaters, de evenementen, de bioscopen, de concertzalen. Vanaf 18:00 uur die donderdagavond ging het land op slot, de lockdown deed alle deuren dicht, liet rolluiken neer, hulde alles in diepe stilte.
Geen theater meer, geen muziek, geen films of musea, geen evenementen.
De lockdown kwam in een tijd waarin de podiumkunsten hadden geleerd dat ze niet per se op steun van de regering hoefden te rekenen; hoewel de toon van de ministerschappen van Jet Bussemaker en Ingrid van Engelshoven positiever was geworden resulteerde het slechts mondjesmaat in reparatie van de financiële schade die de bezuinigingen aan de sector hadden berokkend. De eerste maand kon de cultuursector dan ook alleen gebruik maken van het generieke steunpakket van de overheid, waardoor de specifieke noden van instellingen, kunstenaars en andere werknemers in de sector niet werden gelenigd.
Een inhoudelijk, bestuurlijk en krachtig antwoord vanuit de cultuursector was meer dan geboden en meer dan noodzakelijk. Gelukkig nam Kunsten ’92 het initiatief om tot een Taskforce te komen voor de creatieve en culturele sector met als missie ‘in samenspraak met de diverse partijen, bestuurders, Kamerleden en overheden’ de specifieke problematiek te inventariseren en de financiële schade op korte en langere termijn te voorkomen.
De taskforce nam snelle beslissingen, want dat was noodzakelijk. De enorme schade moest aangepakt worden. Op initiatief van de eveneens aan de taskforce deelnemende evenementenbranche kwamen er testevenementen, de zgn. Fieldlabs, en voor de tweede helft van 2020 werd een nieuw generiek steunpakket opgesteld.
De schade die betrokkenen instanties en individuen uit de artistieke wereld ondervonden, was en is groot. Dan gaat het niet om de materiële schade alleen, ook om de mentale en artistieke schade. Creatieve mensen die hun werk niet kunnen ‘delen’ met hun publiek, met hun toeschouwers en belangstellenden, raken in isolement, hun artistieke veerkracht raakt ontregeld en kennis, ervaring en inzet raken hierdoor in gevaar. Gelukkig getuigt het van groot inzicht van de Taskforce dat zij ook wil strijden om de zichtbaarheid van de culturele sector in een gezamenlijke strijd te vergroten. In achtereenvolgende kabinetten Rutte werd de sector ‘genegeerd dan wel negatief geframed’, aldus Kunsten ’92.
Niet alleen voor de Kring van Nederlandse Theatercritici maar feitelijk voor alle cultureel belangstellenden in dit land is die negatieve benadering van de kunstensector zowel inhoudelijk als financieel een doorn in het oog. Met de toekenning van de Prijs van de Kritiek 2021 aan de Taskforce culturele en creatieve sector van Kunsten ’92 wil de Kring haar grote bewondering en instemming betuigen voor het werk dat u heeft verricht. U schreef hartenkreet en noodkreet naar Den Haag, aan de Tweede Kamer, aan de bewindslieden en aan het demissionaire kabinet.
Dat heeft effect gehad. U bent gehoord. Uw initiatief is zowel financieel als mentaal een enorme en onmisbare steun voor alle betrokkenen bij de culturele sector.
De coronacrisis is een enorme klap voor de cultuursector, maar zonder de Taskforce zou de schade nog veel groter zijn. Eens te meer werd dat afgelopen week zonneklaar, toen een advies van het OMT om alle theatervoorstellingen opnieuw op te schorten door de regering terzijde werd geschoven ten faveure van veel minder ingrijpende maatregelen.
Het is daarom met grote eensgezinde instemming dat de Kring van Nederlandse Theatercritici de Prijs van de Kritiek vandaag graag aan u uitreikt.
Met dank voor uw aandacht.