Sinds 2010 wordt op initiatief van het Erfgoedplatform van Kunsten ’92 een nationale prijs toegekend aan de gemeente met het beste beleid op het gebied van erfgoed: de BNG Bank Erfgoedprijs. Met deze prijs ter waarde van € 25.000 wil het Erfgoedplatform van Kunsten ‘92 uitstekende voorbeelden van de gemeentelijke erfgoedpraktijk delen, andere gemeenten inspireren en zo bijdragen aan goede erfgoedzorg.
Over de prijs
De BNG Bank Erfgoedprijs is een initiatief van het Erfgoedplatform van Kunsten ’92, met het BNG Cultuurfonds als hoofdsponsor.
De prijs stimuleert gemeenten om actief in te zetten op cultureel erfgoed, ook ter versterking van beleidsterreinen als toerisme, cultuur, onderwijs, sociale zaken, ruimtelijke ontwikkeling en economie. Alle gemeenten in Nederland kunnen meedingen naar deze prijs, die beschikbaar is gesteld door hoofdsponsor BNG Cultuurfonds.
De BNG Bank Erfgoedprijs heeft betrekking op erfgoed in brede zin: gebouwde monumenten, archeologie, museale collecties en archieven, maar ook historisch landschap, mobiel en immaterieel erfgoed. En erfgoed voor de jeugd (erfgoededucatie)! Beoordeeld worden projecten, initiatieven, evenementen, maar ook beleid en besluiten van de gemeente. De winnaar wordt ieder jaar bekend gemaakt tijdens een feestelijke bijeenkomst in het voorjaar, in de gemeente die de prijs het voorgaande jaar heeft gewonnen.
Eerste winnaar in 2010 was Dordrecht. In 2011 won Westerveld en daarna Schiedam (2012), Kampen (2013) en Bergen op Zoom (2014). In 2016 won Beesel de BNG Bank Erfgoedprijs, Zutphen in 2017, Leiden in 2018, Rheden in 2019 en gemeente Noordenveld in 2020.
Lees meer op de website van de BNG Bank Erfgoedprijs
BNG Bank Erfgoedprijs 2022
Van 3 tot en met 24 juni 2021 konden gemeenten zich aanmelden voor de BNG Bank Erfgoedprijs 2022.
Aangemelde en voorgedragen gemeenten worden uitgebreid onderzocht en zij horen in september of zij op de shortlist zijn gekomen.
Thema 2022: Erfgoed & Kunst
Hoe kunnen kunst en erfgoed elkaar inspireren, en hoe versterken de twee domeinen elkaar? Dit gaat in de volgende richtingen:
- Hoe verbindt de lokale erfgoedgemeenschap (en gemeente), hier en nu, erfgoed met kunst?
- Hoe kunnen de kunsten bijdragen aan het zichtbaar maken en doorgeven van dat erfgoed?
- Is het erfgoed richtinggevend voor het gemeentelijk kunst- en cultuurbeleid, en zo ja, hoe?
De connectie tussen kunst en erfgoed is onbetwistbaar. Er bestaat een wederzijdse afhankelijkheid tussen de twee domeinen, die elkaar inspireren en versterken. De erfgoedsector zet in op vorsen, verzamelen en behouden, terwijl de kunsten bijdragen aan verbeelden en vertolken van het erfgoed. Kunst wordt ingezet om het verleden te vertolken, en de toekomst te verbeelden. De kunsten spelen een cruciale rol in het zichtbaar maken en doorgeven van erfgoed.
Gedacht kan worden aan roerend erfgoed (tastbaar, zoals schilderijen, uurwerken, juwelen, gebruiksvoorwerpen; dat is niet het mobiele erfgoed), maar ook aan nieuwe muurschilderingen op oude gebouwen, toegepaste kunst, en artistieke ingrepen die oude structuren in het landschap of verborgen geschiedenis zichtbaar maken. Ook kan worden gedacht aan historische ambachten, die richting geven aan de stimulering van huidige maak industrieën: zo worden in Twente jonge, innovatieve kunstenaars gestimuleerd vanuit het erfgoed van de textielindustrie. Daarnaast is er de link tussen podiumkunsten (theater, muziek, dans) en erfgoed: podiumkunsten ‘vertolken’ erfgoed (Vondel, Bach); dienen goed te worden gearchiveerd (zie bijvoorbeeld Podiumkunst.net); en kunnen zich afspelen in en rond bijvoorbeeld monumenten en cultuurlandschappen.
Criteria
Gemeenten worden beoordeeld op de volgende criteria:
Visie en integraal beleid
Heeft de gemeente een heldere visie met betrekking tot erfgoed, en is het erfgoedbeleid geïntegreerd in andere beleidsdomeinen (waaronder het beleid rondom de leefomgeving)?
Toekomstgerichtheid
Op welke wijze gebruikt de gemeente het erfgoed om de gemeente een aansprekend toekomstperspectief te geven? Sluit het erfgoedbeleid aan op urgente thema’s in de samenleving, zoals digitalisering, klimaat en duurzaamheid?
Participatie en inclusie
Hoe zijn inwoners betrokken bij het erfgoed? En is het beleid inclusief: houdt het bijvoorbeeld rekening met toegankelijkheid voor en participatie door elke leeftijd, afkomst, sociaaleconomische groep, en met fysieke toegankelijkheid? Wordt de inwoners de ruimte geboden voor ondernemerschap? Wat doet de gemeente aan erfgoededucatie?
Communicatie
Hoe en met wie communiceert de gemeente over het erfgoedbeleid en de -projecten? Op welke wijze weet men bewoners en bezoekers enthousiast voor de eigen omgeving te maken (zie ook de recente campagne ‘Erfgoed is van ons allemaal’)?
Jury
Ina Adema (juryvoorzitter, Commissaris van de Koning in Noord-Brabant, voorzitter BNG Cultuurfonds)
Janneke Bierman (directeur en architect BiermanHenket), wordt voor de editie 2022 opgevolgd door Karianne Vandenbroucke (architect erfgoed associate bij Rijnboutt en docent Heritage & Design TU Delft Bouwkunde)
Arnoud Odding (directeur Rijksmuseum Twenthe en Museum Twentse Welle)
Patrick Timmermans (directeur Erfgoed Brabant en duovoorzitter OPEN)
Susan Lammers (algemeen directeur Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)
Christian Pfeiffer (beleidsmedewerker Erfgoedvereniging Bond Heemschut)