Als het vrije woord onder druk staat, wat is dan de rol van kunst en cultuur? Op maandag 1 september 2025 gaan makers, bestuurders en politici hierover met elkaar in gesprek tijdens het jaarlijkse Paradisodebat. Onder leiding van Nadia Moussaid onderzoeken we hoe vrijheid van expressie, institutionele autonomie en culturele ruimte zich verhouden tot toenemende maatschappelijke en politieke druk.
Kunst en cultuur bieden ruimte voor verschillen, voor reflectie en voor het stellen van vragen die elders soms geen plek krijgen. Deze ruimte staat onder druk. Denk aan maatschappelijke normering via sociale media, politieke beïnvloeding van cultuurbeleid of programmering en het verschuiven van democratische fundamenten. Dit raakt behalve kunstenaars en culturele organisaties ook het publieke debat en de democratische rechtsstaat als geheel.
Drie sprekers, drie perspectieven
Het Paradisodebat opent dit jaar met drie urgente subthema’s, verspreid over drie rondes. We gaan in gesprek over de toenemende maatschappelijke druk op makers en organisaties, over politieke bemoeienis met de cultuursector, en over de bredere signalen van democratische erosie.
Na een openingswoord door Jeroen Bartelse, voorzitter van Kunsten ’92, geven drie sprekers vanuit hun eigen expertise het startschot. Hun reflecties vormen de opmaat voor een verdiepend gesprek met politici, bestuurders en het publiek in de zaal.
Karin Amatmoekrim, schrijver en letterkundige, opent het debat met een persoonlijk en systemisch perspectief op maatschappelijke druk.
In ronde twee plaatst Martine Gosselink, directeur van het Mauritshuis, politieke druk in een bredere context.
De derde ronde, waarin de bredere democratische erosie centraal staat, wordt afgetrapt door Bregtje van der Haak, directeur van Eye Filmmuseum.
Hans Boutellier, bijzonder hoogleraar polarisatie en veerkracht aan de Vrije Universiteit van Amsterdam, treedt op als ‘duider’ vanuit zijn ervaring en expertise.
Sanam Maroufkhani, master of Pop aan het Conservatorium van Amsterdam, verzorgt een muzikaal intermezzo. Sanam’s muziek kenmerkt zich door een sterk persoonlijk en tekstueel karakter.
Politici en bestuurders
Politici die aan de gesprekken tijdens de drie ronden deelnemen zijn onder meer de cultuurwoordvoerders in de Tweede Kamer Eric van der Burg (VVD), Ilana Rooderkerk (D66), Mohammed Mohandis (GroenLinks- PvdA), Sandra Beckerman (SP) en fractievoorzitter Laurens Dassen (Volt). Namens gemeenten en provincies nemen Dylan Lochtenberg (VVD, Bestuurlijk woordvoorder Cultuur VNG en wethouder in Veenendaal), Eva Oosters (wethouder cultuur in de gemeente Utrecht) en Sjaak Simonse (SGP, voorzitter Regionale Economie en Cultuur van het IPO en gedeputeerde van de provincie Flevoland) deel. Het perspectief van jongeren wordt vertegenwoordigd door Fenna Timsi (Nationale Jeugdraad) en Rachelle Smook (Voorzitter Jonge Democraten).
Kunsten ’92 organiseert het Paradisodebat in samenwerking met de Akademie van Kunsten, ACI (directieoverleg Amsterdamse culturele instellingen) en Paradiso.
Praktische info
Maandag 1 september 2025 van 11.00 tot 13.00 uur
Inloop 10.30 uur
Paradiso, Weteringschans 6-8, Amsterdam
Het Paradisodebat is ook online te volgen. De link daarvoor verschijnt tijdig op onze site.
HET PARADISODEBAT IS VOLGEBOEKT
NA HET DEBAT
Na het debat ben je van harte welkom om na te praten in het café van De Balie, Kleine-Gartmanplantsoen 10, 1017 RR Amsterdam.
Aansluitend, van 14:00 tot 16:30 uur, is er een interactieve bijeenkomst van het project Kantelpunten onder leiding van Merlijn Twaalfhoven. Er is ruimte voor 30 personen. Meer informatie, ook over aanmelden voor deze samenkomst, lees je op deze pagina.