TROONREDE
Koning Willem Alexander nam de woorden kunst, cultuur, erfgoed en de creatieve sector niet in de mond. Zeker voor cultuur was Prinsjesdag 2025 een beleidsarme dag. Opvallend was de aandacht die de koning vroeg voor het belang van een veerkrachtige samenleving en voor het gevaar van polarisatie.
“[…]alsof het gelijk van de één automatisch het ongelijk inhoudt van de ander, terwijl de maatschappelijke werkelijkheid bijna altijd oneindig veel complexer is dan dat. Het kabinet is ervan doordrongen dat dit ook van zijn kant vraagt om een open, luisterende houding en om compromisbereidheid. Debat en verschil van inzicht horen bij een levende democratie. Maar wat er ook bij hoort, is de bereidheid elkaar over die verschillen heen op een volwassen manier de hand te reiken.”
Precies de reden voor ons, als ‘Maatschappelijke Bondgenoten’, om de politiek aan te sporen om te investeren in wat ons verbindt, in wat ons gezond houdt, en in wat ons informeert. Dus steun voor cultuur, sport, nieuwsmedia, boeken en evenementen, de pijlers die onze samenleving veerkrachtig en toekomstbestendig maken. Om die oproep kracht bij te zetten overhandigden wij vorige week in Nieuwspoort aan Tweede Kamerleden het ‘Maatschappelijk Noodpakket | Eerste Hulp Bij Samenleven (EHBS)’, vergezeld van een actieplan. Tweede Kamerlid Mohammed Mohandis droeg de EHBS-koffer tijdens Prinsjesdag als onderdeel van zijn outfit (zie foto).
Wat ook opviel: de rol die het kabinet voor zichzelf ziet om met de Staten-Generaal, medeoverheden (gemeenten, provincies en waterschappen) en de samenleving gezamenlijk de opgaven op het internationale, nationale en lokale vlak het hoofd te bieden. Het ‘werken als een overheid’ is al langer een pleidooi vanuit de culturele en creatieve sector. Lees hier de Troonrede.
MILJOENENNOTA 2026
Met in 2025 opnieuw een demissionair kabinet (net als in 2021 en 2023) ligt wederom een beleidsarme begroting op tafel, met ook weinig nieuws voor kunst, cultuur, erfgoed en de creatieve sector. Voorstellen die (in)directe gevolgen hebben voor onze sector:
Positieve aanknopingspunten:
– Btw: het behoud van het 9%-btw-tarief voor cultuur, media, boeken en sport is ingeboekt in de Miljoenennota. Lees hier de brief van de staatssecretaris van Financiën aan de Koning.
– Vestigingsklimaat & verdienvermogen: de Miljoenennota benadrukt het belang van een sterk vestigingsklimaat en verdienvermogen. De potentie van de culturele en creatieve sector is groot en kan hierin een nog grotere rol spelen. Onze sector draagt nu al €33 miljard bij aan de economie (4,1% van het BBP).
– Gemeentefonds: zoals al besloten bij de Voorjaarsnota is het diepe ravijn in het gemeentefonds geslonken tot een dal.
– Maatschappelijke diensttijd: er lijken opnieuw mogelijkheden te komen voor maatschappelijke diensttijd. Culturele organisaties kunnen hier een belangrijke rol spelen.
– Aandacht voor innovatie: via het Nationaal Groeifonds ontvangt de creatieve industrie in 2026 € 32,3 miljoen voor de Creative Industries Immersive Impact Coalition (CIIIC), gericht op digitale immersieve toepassingen.
– Onderwijskansenregeling: de bezuinigingen op de onderwijskansenregeling gaan niet door, wat positief is voor cultuuronderwijs en brede talentontwikkeling.
– Museum Panorama Mesdag wordt een rijksmuseum en krijgt jaarlijkse een bedrag van 1,8 miljoen euro.
– Er is in 2026 een incidenteel extra budget van 10 miljoen beschikbaar voor het slavernijverleden.
– Van de begrotingen van de ministeries van BZK, Defensie, OCW, LVVN en VWS zijn middelen overgeheveld voor de nationale bijdrage ter oprichting van een AI-fabriek.
Minpunten:
– Taakstellende bezuinigingen: het pakket met nog nader in te vullen bezuinigingen staat onverminderd in de begroting 2026.
– Klimaatbeleid: het demissionaire kabinet zoekt de grenzen van klimaatbeleid op. De binnenkort te publiceren Routekaart Cultuur staat niet ter discussie. Dit is een belangrijk plan voor verduurzaming binnen de sector én voor de bijdrage van onze sector aan verduurzaming van Nederland. Lees hier de Miljoenennota.
17 september 2025