Welke genomineerde gemeente moet volgens jou de Publieksprijs voor Beste Erfgoedgemeente 2025 winnen? Is dat Alphen aan den Rijn, Oirschot of Tilburg?
Lees onder het gele stemformulier meer over de gemeenten en stem!
De stemperiode loopt van 6 mei tot 6 juni. De winnaar van de Publieksprijs wordt samen met de winnaar van de BNG Erfgoedprijs bekend gemaakt tijdens het Erfgoedsymposium in Nijmegen op 11 juni a.s.
Publieksprijs BNG Erfgoedprijs 2025
"*" geeft vereiste velden aan
Gemeente Alphen aan den Rijn
De gemeente Alphen aan den Rijn (provincie Zuid-Holland) ligt in het Groene Hart aan de Oude Rijn en de Gouwe. De gemeente is in 2014 samengevoegd vanuit de gemeenten Alphen aan den Rijn, Boskoop en Rijnwoude en telt ruim 115.000 inwoners. Alphen aan den Rijn lag vroeger aan de grens van het Romeinse Rijk, de Limes. Veel mensen hebben weleens een bezoek gebracht aan archeologisch themapark Archeon. Alphen aan den Rijn heeft als een van de eerste gemeenten een immaterieel erfgoedregister in het leven geroepen.
Het eerste immaterieel erfgoed dat in het gemeentelijk immaterieel erfgoedregister werd opgenomen was Ertoni Mahai, de cultuur van de Molukse gemeenschap in Alphen aan den Rijn, in 2021. In 1965 werden de gezinnen van Zuid-Molukse KNIL-militairen hier gehuisvest na jarenlang in tijdelijke ‘woonoorden’ te hebben geleefd. Na de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog werden zij naar Nederland gebracht, maar de beloofde terugkeer vond nooit plaats. Tegenwoordig houdt de Molukse gemeenschap van Alphen aan den Rijn de gebruiken van hun voorouders in ere in Kaju Putih, een wijkcentrum waar verbondenheid centraal staat – onderling, maar ook met andere Alphenaren.
Ander immaterieel erfgoed in deze gemeente is de sierkweekcultuur van Boskoop en omgeving. In Boskoop heeft plantenteelt al eeuwenlang een belangrijke rol. Rond 1870 kwam er een omslag van vruchtbomen en kleinfruit naar sierteelt, en dat is zo gebleven. Het kweken en internationaal handelen zit de Boskopers in het bloed. Het Boomkwekerijmuseum brengt dit erfgoed onder de aandacht. Zo krijgt de huidige generatie een goed beeld van het verleden, en het draagt bij aan de culturele identiteit van de gemeente en de gemeenschap.
De derde inschrijving van immaterieel erfgoed is de Bietenoptocht in Benthuizen: een lampionoptocht met uitgeholde en versierde bieten, in het kader van de jaarlijkse suikercampagne (de suikerbietenoogst).
In 2024 ontwikkelde de gemeente de ‘Canon van de Gemeente Alphen aan den Rijn’ samen met haar inwoners. Hierbij kwamen nog veel meer gebruiken, tradities en culturele uitingen naar boven. Door dit immateriële erfgoed te erkennen geeft de gemeente ruimte aan lokale trots en verbinding, twee waarden die de inwoners voorop stellen in hun beleving van Alphen aan den Rijn.
Gemeente Oirschot
De gemeente Oirschot (provincie Noord-Brabant) ligt tussen de steden Tilburg en Eindhoven, midden in het natuurgebied de Brabantse Kempen. De gemeente telt een kleine 20.000 inwoners. Met meer dan driehonderd rijks- en gemeentelijke monumenten en twee beschermde dorpsgezichten heeft Oirschot de hoogste ‘monumentendichtheid’ van Nederland. Naast materieel erfgoed is er in deze gemeente ook veel immaterieel erfgoed, beoefend door gepassioneerde vrijwilligers.
In 2018 hield de gemeente een brede inventarisatie onder haar inwoners. Daaruit kwam naar voren dat tradities, en met name de religieuze, een wezenlijk onderdeel zijn van de identiteit van de gemeente Oirschot. Alledaagse gebruiken zoals geboorteborden plaatsen in de tuin, de ‘boerenovertrek’ en ‘op de eieren gaan’, maar ook religieus erfgoed waarbij de locatie sterk bepalend is. Voorbeelden hiervan zijn de levendige gildetraditie en het gebruik om een kaarsje op te steken bij Maria in de kapel van de Heilige Eik. Ook volksfeesten zoals carnaval, Halloween en de kermis zijn populair in Oirschot. En voeg daar nog bij de kermistradities, zoals een solexrace, taartloterij en koningsschieten.
Na de inventarisatie zette de gemeente de volgende stap: borging. Zo worden carnavalsverenigingen ondersteund en denkt de gemeente mee met de gilden. Dat gaat onder meer over de hedendaagse betekenis van oude waarden en rituelen, het versterken van het immaterieel erfgoed van de kermis en het implementeren van traditionele duurzame agrarische tradities bij gebiedsontwikkeling. Ook beschermt de gemeente de van oudsher bloeiende orgelcultuur in Oirschot. Naast het delen van kennis met andere gemeenten, werkt de gemeente nu aan een erfgoedmuseum waarin de geschiedenis en het levensverhaal van de inwoners door henzelf wordt verteld.
Gemeente Tilburg
De gemeente Tilburg (Noord-Brabant) is met circa 230.000 inwoners de zevende gemeente van Nederland. Naast de gelijknamige stad, bestaat de gemeente Tilburg uit de dorpen Berkel-Enschot, Udenhout en Biezenmortel. Tilburg groeide in de 19de eeuw uit tot een belangrijke textielstad. Het erfgoed van deze bepalende periode wordt vandaag de dag bewaard, uitgedragen en voortgezet in onder meer het TextielMuseum. Ook de Tilburgse Kermis, met jaarlijks ruim een miljoen bezoekers, is uitgegroeid tot een landelijk begrip en een bekend voorbeeld van immaterieel erfgoed.
De aandacht van de gemeente voor haar immateriële erfgoed blijkt uit het onderzoek dat zij in 2023 liet uitvoeren naar het (post)koloniale verleden van Tilburg. Binnen dit onderzoek zijn de verhalen en ervaringen van veertig Tilburgers met een (post)koloniale achtergrond genoteerd en beschreven in het boek ‘Een westers beschavingsoffensief’. Voortbordurend op dit thema organiseert Stadsmuseum Tilburg publieksbijeenkomsten waarbij inwoners betekenisvolle voorwerpen en kledingstukken meenemen en hun verhaal vertellen. Zo maken de gemeente, Stadsmuseum Tilburg en TextielMuseum samen met inwoners duidelijk op welke manier textiel, familiegeschiedenissen en het koloniale verleden in Tilburg met elkaar verweven zijn.
Tilburg presenteert zich als een stad van en voor makers, wat blijkt uit de vele atelierruimtes, podia, galerieën en bijvoorbeeld ook uit de verkoop van producten van lokale makers en kunstenaars in de informatiewinkel bij het station. Het Textielmuseum doet aan kennisoverdracht op het gebied van oude textieltechnieken en verven met natuurlijke kleurstoffen. De Verfplantentuin op het museumterrein, onderhouden door buurtbewoners, speelt hierbij een centrale rol. Verhalen die voortvloeien uit het verleden van de gemeente worden bewaard op de website Het Geheugen van Tilburg. In het TijdLab in de Bibliotheek LocHal zijn wisselende exposities over het (immateriële) erfgoed van de inwoners in de ruimste zin van het woord: dood en rouw, Tilburgse tattoos, Moluks erfgoed, vasten, Keti Koti, kermiscultuur en borduren. Inwoners van de gemeente hebben altijd een rol in de programma’s in het TijdLab. Ondanks dat Tilburg een jonge stad is, heeft het een boeiende, levendige geschiedenis. Immaterieel erfgoed is altijd dichtbij.
De BNG Erfgoedprijs
De BNG Erfgoedprijs wordt jaarlijks uitgereikt aan de gemeente met het beste erfgoedbeleid. Met deze prijs ter waarde van €25.000 willen we goede voorbeelden delen van gemeenten die goed met hun erfgoed omgaan. Zo kunnen we andere gemeenten inspireren. De prijs is een initiatief van het Erfgoedplatform van Kunsten ’92 en hoofdsponsor is BNG Cultuurfonds.
Het thema van de BNG Erfgoedprijs 2025 is: Immaterieel erfgoed. De gemeenten Alphen aan den Rijn, Oirschot en Tilburg zijn genomineerd voor de BNG Erfgoedprijs 2025.
Meld je aan voor het Erfgoedsymposium en de Uitreiking
Op 11 juni wordt tijdens het Erfgoedsymposium in Nijmegen de winnaar bekendgemaakt. Het evenement duurt van 10.00 tot 17.00 en bestaat uit verschillende onderdelen. Ook aanwezig zijn op deze feestelijke dag? Vul dan het aanmeldformulier in!