Naar een duurzame, betaalbare culturele sector.
We merken allemaal de gevolgen van klimaatverandering. plotselinge hitte, lange perioden van droogte en zware regenbuien. Iedereen in Nederland kan een steentje bijdragen om klimaatverandering in te perken. De rijksoverheid, gemeenten, stichtingen, verengingen en ondernemers in de cultuursector trekken samen op om de verduurzamingsambities waar te maken.
ACHTERGROND
Op 12 december 2015 werd een historisch akkoord getekend. Op die datum zetten 195 landen hun handtekening onder het Akkoord van Parijs. Daarmee spraken zij af om de opwarming van de aarde in ieder geval te willen beperken tot 2 graden Celsius, en het liefst tot maximaal 1,5 graden Celsius. De klimaatverandering heeft grote gevolgen voor de natuur, leidt tot verandering van klimaatpatronen en daarmee landbouwproductiviteit, tot stijging van de zeespiegel en verandering in weersextremen (IPCC, 2014). Door hun handtekening onder het akkoord te zetten, verplichtten deze landen, waaronder Nederland, zich om deze gevolgen zo veel mogelijk te beperken.
Om dit wereldwijde doel te halen, moet elk land zijn eigen maatregelen nemen. In Nederland werken we daarom met elkaar – overheden, bedrijfsleven en maatschappelijke instellingen – aan een Nationaal Klimaatakkoord. Dit akkoord heeft één hoofddoel: we willen in Nederland in 2050 95% minder broeikasgassen uitstoten dan we in 1990 deden, met als tussendoel in 2030 meer dan de helft (55%).
In het hoofdstuk van de gebouwde omgeving van het klimaatakkoord zijn 12 sectoren vastgesteld die een sectorale routekaart dienen op te stellen. In deze routekaarten wordt beschreven wat het vertrekpunt van de betreffende sector is en volgens welke planning die sector op een kosteneffectieve manier toewerkt naar het streefdoel voor 2030 en een CO2-arme vastgoedportefeuille in 2050. Daarnaast inventariseert de routekaart de benodigde randvoorwaarden en veelvoorkomende sectorale knelpunten met betrekking tot financiering, wetgeving, organisatie etc., en biedt daarvoor waar mogelijk praktische oplossingen. De routekaarten zijn van en voor elke sector.
DE CULTURELE SECTOR EN VERDUURZAMING
De culturele en creatieve sector is groot en divers: deze varieert van grote musea tot kleine reizende gezelschappen. Van (pop)festivals met grote bezoekersaantallen tot de kleine en intieme voorstellingen in het dorpshuis. En nog veel meer. Het zijn ondernemers, stichtingen, verenigingen, bedrijven en organisaties. Van groot tot zzp. Over het algemeen voelt de sector zich verbonden met het verduurzamingsvraagstuk. Onderzoek in 2019 liet zien dat een groot deel van de culturele en creatieve sector in enige mate bezig is te verduurzamen, al was dit bij de meeste organisaties – verschillende inspirerende koplopers daargelaten – meer incidenteel dan structureel (zie bijvoorbeeld dit artikel van Bjorn Schrijen in opdracht van de Boekmanstichting).
> PLATFORM DUURZAME CULTUURSECTOR
In 2023 lanceerden de Federatie Cultuur, Kunsten ‘92 en de Taskforce culturele en creatieve sector het kennisplatform ACTIE als Cultuur. Het PLATFORM DUURZAME CULTUURSECTOR komt voort uit die samenwerking. Lees HIER alles over het platform.
> RAAD VOOR CULTUUR
In 2023 kwam de Raad voor Cultuur met het advies ‘Cultuur natuurlijk, hoe duurzaamheid en cultuur elkaar versterken’ (Raad voor Cultuur 2023). Hierin staat: De raad hecht grote waarde aan een levendige cultuursector met plek voor topkwaliteit en experiment waarvan heel Nederland kan genieten. Tegelijkertijd is zijn vertrekpunt dat de cultuursector, net als alle maatschappelijke sectoren, moet inzetten op klimaatneutraliteit en circulariteit. Beide duurzaamheidsdoelen impliceren een fundamentele omslag in hoe er wordt geproduceerd, georganiseerd, gedacht, gewerkt en gepresenteerd.
ROUTEKAART VERDUURZAMING CULTUUR
De cultuursector heeft vanuit het klimaatakkoord geen verplichting tot het schrijven van een routekaart, dus nemen we vanuit het Platform Duurzame Cultuursector zelf actie. De routekaart verduurzaming cultuur wordt beknopt, inspirerend en biedt concrete handvatten, voortbouwend op bestaande initiatieven. Belangrijke onderdelen zijn het opzetten van een goede structuur voor monitoring en het borgen van kennisdeling, met duidelijke afspraken over dataverzameling en een centrale informatievoorziening.
AMBITIES ROUTEKAART VERDUURZAMING CULTUUR
Met deze routekaart schetst de culturele en creatieve sector (ccs) een pad: op welke wijze kunnen we het hoofd bieden aan de grote transities waar we nu voor staan. Voor onze sector is dit tweeledig:
- Het aanjagen van het verduurzamen van de sector zelf. Dat betekent: met oog voor de bijzondere maatschappelijke meerwaarde van kunst en cultuur streven naar een maximale reductie van de uitstoot van CO2 door de culturele en creatieve sector zelf.
- De sector in staat te stellen een sleutelrol te spelen in de transitie van verduurzaming van/in andere sectoren, door middel van anders denken, verbeelding en het vergroten van bewustwording over verduurzaming in de samenleving.
Niet alle maatregelen liggen binnen binnen de directe invloedssfeer van onze sector. Deze routekaart vertelt daarom het verhaal en de ambities die specifiek zijn voor de culturele sector.
Vier thema’s zijn geformuleerd die samen de routekaart gaan vormen: gebouwen, mobiliteit, materialen en bedrijfsvoering. De cultuursector informeert, inspireert en stimuleert bovendien haar bezoekers en gebruikers om ook een bijdrage te leveren aan de energietransitie.
Tijdens de ontwikkeling van de routekaart wordt ook nagedacht over de borging van monitoring, vooruitgang en kennis. De routekaart zal naar verwachting in oktober 2025 gereed zijn voor publicatie. We houden je op de hoogte!
De vier thema’s en doelstellingen
- Klimaatneutrale gebouwen
In 2050 zijn alle culturele gebouwen aardgasvrij en energieneutraal.
- Duurzame mobiliteit
In 2050 komen alle bezoekers in de culturele sector met een emissieloos transportmiddel naar locatie en daarnaast worden alle producten en artiesten met een emissieloos transportmiddel naar locatie gebracht.
- Verbruik van materialen
In 2050 worden alle culturele producten circulair geproduceerd van herbruikbare materialen. Daarnaast worden producten in de sector niet als afval bestempeld maar aangeboden als herbruikbaar product of duurzaam verwerkt.
- Circulaire bedrijfsvoering
In 2050 zijn meerjarenbeleidsplannen opgesteld vanuit een ‘green first’ principe en heeft de culturele sector een circulaire bedrijfsvoering.
De principes
Om het maken van de routekaart behapbaar te houden, gaan we uit van een aantal principes:
- De routekaart is beknopt en vertelt het grote plaatje.
- We bouwen voort op wat al bestaat. We ontwikkelen geen nieuwe certificering of codes, maar helpen de weg vinden naar wat er al bestaat.
- De routekaart functioneert als startpunt een zorgt voor concrete handvatten.
- De routekaart wordt opgezet ter inspiratie en motivatie.
Daarnaast zijn data nodig om inzicht te geven op de voortgang. Onze ambities op dat vlak;
- Inzichtelijk maken welke gegevens al worden verzameld.
- Afspraken maken over welke data verder wordt verzameld als (deel) sector.
MEEPRATEN? GRAAG! IEDEREEN KAN AANSLUITEN
Heb jij of heeft jouw organisatie specifieke expertise op één van deze thema’s of een mooi voorbeeld om te delen? Wij nodigen je van harte uit om contact op te nemen via info@kunsten92.nl. Samen staan we sterk voor een duurzamere toekomst.