-
Activiteit
-
Verslag plenaire sessies
13 feb 2018 in Activiteit
Verkiezingsconferentie Cultuur & Gemeenten Kunsten ‘92
Op 21 maart gaat heel Nederland naar de stembus om de richting van het gemeentebeleid te kiezen voor de komende vier jaar. Kunst, cultuur en erfgoed kunnen de lokale eigen kracht van de gemeente naar voren halen. Welke dilemma’s komen daarbij kijken? Op welke manier kan een gemeente zich onderscheiden, wat maakt een gemeente aantrekkelijk? Maar ook: Hoe breng je kunst en cultuur op de agenda, naast andere belangrijke thema’s zoals bijvoorbeeld sociaal domein en zorg?
Kunsten ‘92 organiseerde op vrijdag 2 februari 2018 een verkiezingsconferentie in Schouwburg De Harmonie in Leeuwarden. Wethouders, ambtenaren van gemeenten, raadsleden en culturele instellingen werden uitgenodigd om met elkaar constructieve oplossingen te bedenken voor het beleid voor de komende vier jaar.
Het programma met een introductiefilmpje over Leeuwarden-Fryslân 2018 Culturele Hoofdstad van Europa (hierna LF2018). Het publiek werd welkom geheten door dagvoorzitter Ruben Maes, Commissaris van de Koning in Fryslân Arno Brok en Programmaleider van Leeuwarden-Fryslân 2018 Culturele Hoofdstad van Europa Sjoerd Bootsma.
Nadien sprak Maes met zeven wethouders, uit verschillende delen van Nederland, die allen een centrale vraag wilden beantwoorden om hun beleid handen en voeten te geven.
Cultuureducatie, broedplaatsen, arbeidsmarkt, cultuur in het politieke debat, regionalisering, participatie en omgevingsvisie waren de onderwerpen van vandaag. In deelsessies daarna splitste de zaal van 250 aanwezigen zich op in de zeven groepen om dieper in te gaan op deze thema’s en mee te denken met de wethouders. Later op de middag schoven vier burgemeesters aan om te reageren op de informatie die de wethouders uit de deelsessies hebben opgehaald.
Aanwezig op deze dag waren voornamelijk wethouders, ambtenaren van gemeenten, een enkel Tweede Kamerlid en in iets mindere mate raadsleden en culturele instellingen.
Cultuur is niet on top of mind bij veel gemeenten. De zaal roept dat zorg, werk en veiligheid dat wel zijn. Maar met een totaal van 6 miljard extra voor de gemeenten vanuit het Rijk kan mogelijk extra geld worden uitgegeven aan cultuur: Hoe kunnen we dit besteden? En hoe zorgen we ervoor dat cultuur geen sluitpost meer wordt op de gemeentebegroting?
Op deze en andere vragen hoopt Maes op het einde van de dag antwoorden te hebben.
Commissaris van de Koning in Fryslân Arno Brok
Als voormalig wethouder kunst en cultuur van Leeuwarden blikt Brok terug op Obe Postma, de dichter uit Friesland die dit jaar 150 jaar geleden is geboren. “Postma geloofde niet in tegenstellingen: hij gelooft dat cultuur verbindt. Zowel Valetta (Malta) als Leeuwarden/Fryslân laten de verbinding in de samenleving zien. Duurzaamheid is een belangrijk thema. Niet alleen het milieu, maar ook qua economische investeringen in de stad. Door de stip op de horizon die LF2018 bracht, kregen bestuurders, inwoners en ondernemers zin om te investeren in een betere infrastructuur en productie.
Bij de start van het project werd gedacht: Wat willen we de Fryslanders meegeven? Zonder kunst en cultuur was LF2018 onmogelijk geweest. De kracht van cultuur werd duidelijk bij de herindelingsverkiezingen van 6 november jongstleden. Waarin de coalities hebben besloten meer te investeren in cultuur.
Maar LF2018 is niet alleen een Frysk feestje, ook op landelijk gebied heeft cultuur de wind in de rug. Met alleen al 325 miljoen voor Cultureel Erfgoed zal minister Ingrid van Engelshoven meer te verdelen hebben dan voorheen. Maar cultuur begint lokaal. Het is niet tegengesteld van andere factoren.” En daarmee sluit Brok zijn inleiding af met Obe Postma, die de samenleving als geheel ziet met cultuur als een van de pilaren.
Ruben Maes vraagt hoe culturele instellingen meer kans maken op subsidie van de gemeente.
Brok: “Door samenwerking te laten zien, door de netwerksamenleving voorop te stellen.” Hij merkt ook dat bij bestuurders de toon is veranderd binnen het Openbaar Bestuur. “Vier jaar geleden was cultuur het sluitstuk op de portefeuilleverdeling, nu gaat cultuur ook over het debat over identiteit en samenleving. Op zowel landelijk als lokaal niveau een kansrijk thema.”
Met deze inleiding is de toon gezet: samenwerking en het opzetten van netwerken komt vandaag nog veel terug. Lees HIER de volledige toespraak van Commissaris van de Koning in Fryslân Arno Brok.
Sjoerd Bootsma
Een van de initiatiefnemers van Culturele Hoofdstad van Europa is Sjoerd Bootsma, daarvoor organisator van kleine festivals in Leeuwarden. Hij vertelt in geuren en kleuren over het proces van de aanvraag om LF2018 te worden en hoe Leeuwarden is veranderd door de toekenning.Bij de Provinciale Statenverkiezingen in 2007 stond in het coalitieakkoord dat
werd gevreesd voor een braindrain en keek men met lede ogen naar de kleine economie. In 2010 heeft Bootsma een manifest geschreven; over een regio waar veel is. Er is rust, ruimte en mensen doen normaal. Er moest echter wel wat veranderen. Hij quote daarbij Jan Rotmans: “We leven niet in een tijdperk van veranderingen, maar in een verandering van tijdperken.”In 2011 stapte hij naar de gemeente met een projectplan. Dit was in de tijd van de bezuinigingen, er heerste cynisme over het investeren in cultuurprojecten, er was immers net besloten om het kunstencentrum te sluiten.
Bootsma pleitte dat Leeuwarden magneten nodig had die groter waren dan zijzelf. Voor het bidboek hebben zij een oproep gedaan aan iedereen, gevraagd bij cafés, markten, optredens, dialogen aangegeven. Met een antwoord op de vraag: Wat wil jij dat Leeuwarden in 2030 is? Wat is ons verhaal?
In alle projecten is kunst en cultuur de katalysator van iets groters. De regie van de projecten lag niet bij Bootsma zelf, maar bij de projectindieners.
Er werden een aantal voorwaarden gesteld aan de projecten, de zogenaamde zes E’s: Europe, Empowerment, Entrepeneurschip, Ecology en Experience.
Er moest onder andere sprake zijn van participatie, duurzaamheid en ondernemerschap en zet de kunstenaar in het hart van je beleid. Lees HIER de volledige toespraak van Sjoerd Bootsma.
Verloop middagprogramma
Na deze twee bevlogen inleidingen vraagt Ruben Maes de wethouders naar voren te komen voor de eerste plenaire sessie. Hieronder in dit verslag volgen de stellingen die de wethouders wilden voorleggen in de deelsessies en de uitkomst daarvan.
In de zeven verschillende deelsessies ging het publiek in gesprek met de wethouders en over oplossingen: in kleine groepjes, staand of zittend in een grote kring of buiten. In het onderstaande verslag wordt van de deelsessies alleen een korte quote opgenomen. Op verschillende plaatsen in de tekst kunt u doorklikken naar het verslag van de betreffende deelsessie.
Bij de tweede plenaire sessie werden vier burgemeesters naar voren gehaald om te reageren op de ideeën van de wethouders. De burgemeester hebben eerder die dag een rondleiding gehad door de stad Leeuwarden. Er wordt ook door burgemeester Ferd Crone teruggeblikt op het proces om LF2018 te worden. Zijn samenvatting: Het zorgde ieder jaar en op steeds grotere schaal voor meer reuring. Leeuwarden heeft bewust ook gekozen voor kunst met een kleine C, om de mienskip te verbinden.
Daarmee maakt Crone het verhaal rond waar Brok mee was gestart: de mienskip als centraal thema.
Vraag 1. Wat kunnen gemeenten doen om toegankelijkheid voor iedereen te realiseren en de kracht van cultuur meer te benutten?
Marcelle Hendrickx (wethouder Tilburg) trapt af: zij ziet gesprekspartners als gelijken en probeert in de belevingswereld van de cultuurmakers te kruipen.
Bertien Houwing (wethouder Amersfoort) geeft aan van een systeemwereld naar een leefwereld te willen gaan en dat culturele instellingen de urgentie van hun bestaan meer aan de orde moeten brengen bij de Gemeenteraad. Ook geeft zij als advies om op pad te gaan en te experimenteren. Kunst is nodig voor een aantrekkelijke stad, we hebben elkaar nodig. Het is haar rol als wethouder om culturele instellingen zo goed mogelijk te kunnen faciliteren, zodat culturele instellingen de inhoud kunnen invullen.
Waar Hendrickx tegen aan loopt is dat zij niet alle kinderen in Tilburg kan bereiken, zij wil ervoor zorgen dat kinderen op verschillende plekken in de stad komen en in contact komen met makers (of kunstenaars). De cultuurgemeenschap in Tilburg is elitair/wit (zij wijst erop dat de zaal van vandaag helaas datzelfde beeld geeft), kortom cultuur wordt niet door de gehele bevolking beoefend. Aan de andere kant is er ook veel kunst en cultuur waar Hendrickx geen vat op heeft, in buurthuizen op wijkniveau. Cultuureducatie gaat bij haar goed in het onderwijs, maar Hendrickx vindt het nogal braaf. Het mag wat minder tuttig en iets meer schuren, zodat kinderen echt gelukkig gemaakt kunnen worden.Deelsessie
Quote van de deelsessie: “Hoe kun je cultuureducatie meer laten schuren?”.
Lees HIER het korte verslag van deze deelsessie.Plenaire sessie met de burgemeesters
Hendrickx: “Hoe krijg ik een draaiend huis in de cultuureducatie? In de deelsessie merkte iemand op dat er heel veel culturele, creatieve organisaties zijn die denken dat creatief te zijn, maar dat zij dat niet altijd zijn. Een ander gaf, na afloop in de wandelgangen, aan dat zij het ook hebben geprobeerd, maar dat het niet lukte totdat zij 15 ‘schurende’ kunstenaars hebben gevraagd om mee te doen. Zo ontstond beweging, een opening. In het verhaal van Sjoerd van vanmorgen kwam ook naar voren: het maakt niet uit hoe je het doet, hier moet het aan voldoen. Het moet voldoen aan de zes E’s.”Houwing noemt het gemeenschapsfonds als goed instrument om meer voor elkaar te krijgen, zowel op regionaal niveau als op opgaveniveau. “Door verkokerd werken, wat niet alleen bij gemeenten is, maar ook bij culturele instellingen, raken we elkaar kwijt. Hoe gaan we dit tegen? Welke uitdagingen liggen er dan om daarmee aan de slag gegaan?”
Maes: “Hoe is het burgemeester Fred Crone (Leeuwarden) gelukt om LF2018 schurend te maken, maar tegelijkertijd de hele stad te bereiken?”
Crone: “Een combinatie van toeval, geluk en mensen. Je moet aansluiten op de wortels die je in de stad hebt. Deels uit de cultuursector, maar ook aanpalende sectoren. Ik heb mazzel gehad met Sjoerd en de groep. Als je dat toeval niet hebt, probeer dan het toeval te helpen, door bijvoorbeeld netwerken op te zetten.
LF2018 zorgt voor reuring, maar zonder wrijving geen glans. Zorg ervoor dat je die stip op de horizon hebt om naar toe te werken.”
Burgemeester Ina Adema (Lelystad) complimenteert Crone met de manier waarop men het in Leeuwarden voor elkaar heeft gekregen dat haar eigen familie uit Friesland ook dolgraag wilde dat Leeuwarden-Fryslan de LF2018 zou worden.
Burgemeester Roel Sluiter (Harlingen) zegt dat dit komt door een mix van achterstelling en trots. “We worden onderschat, maar we overschatten onszelf. Die mix samen, geeft een explosieve mix en dan barst het los.”
Vraag 2. Hoe bied ik ruimte aan talent in mijn gemeente?
Wethouder Jeroen Hatenboer (Enschede) geeft aan dat verandering begint bij jezelf, niet bij de wereld om je heen. Als jij gaat, dan gaat de rest mee. Hatenboer zou ook graag af willen van portefeuilles van wethouders, maar meer indelen op doelen, want op die manier word je in werkwijze minder beperkt. “Of laat de wethouders weg: laat het aan de directeuren van de culturele instellingen en volg de droom van de politieke partijen.”
Hatenboer stuurt aan op het feit dat broedplaatsen geen geïnstitutionaliseerde plekken moeten worden, maar hun flexibiliteit moeten behouden. Er zijn onlangs bij hem 9 buurtcentra met daarin voornamelijk welzijnsorganisaties gesloten, maar door nieuwe combinaties zouden zij wel kunnen overleven. Hatenboer roept herhaaldelijk op om bestaande structuren en lijnen los te laten en nieuwe combinaties te maken. “Er zijn verschillende vormen van faciliteren van broedplaatsen. Wil je als wethouder een sociale hypotheek? Nee, want ik ben een wethouder, geen makelaar.” Directeur van het Mondriaanfonds en verantwoordelijke voor de deelsessie Birgit Donker geeft aan dat zij graag de maker aan de macht brengt.Deelsessie
Quote van de deelsessie: “Door niet toe te eigenen, maar wel te faciliteren, zorg je voor een multiplier. Geef ook ruimte aan de schaduw en heb meer vertrouwen in elkaar.”
Lees HIER het korte verslag van deze deelsessie.Plenaire sessie met de burgemeesters
Hatenboer: “We kregen in de sessie een manifest aangeboden van de Kunstenbond voor een beter broedplaatsenbeleid. In de groep zaten drie wethouders die nog geen beleid hebben, zij gaan ermee aan de slag. Daarnaast is de vrijheid van kunstenaars heel belangrijk en moet je gezamenlijk durven te dromen. Birgit Donker verwoordde het in de deelsessie als volgt: Je bent als gemeente een telefooncentrale die de juiste poppetjes met elkaar verbindt. Beleid moet je pas maken als het nodig is.”Crone reageert: “Cultuur is in het geval van LF2018 onderdeel van een netwerk en dat is zowel halen als brengen.” Hij illustreert deze woorden met een voorbeeld:
Het project met de 11 fonteinen (in elf steden) werd voorgezeten door 11 verschillende burgercomités. Dat was wennen voor de kunstenaars, maar ze vonden het ook interessant en daardoor versterkend voor de mienskip. “Het draagvlak ervoor is groter dan wanneer je dat niet had gedaan. Dit was een vorm van moderne participatie.”
Adema vult aan met een voorbeeld uit haar vorige gemeente Veghel: “Buurtbewoners wilden een monument voor de kinderen die omgekomen waren tijdens de Tweede Wereldoorlog in 1944. De bewoners liepen helemaal vast in de ambtelijke organisatie, wie moet dat betalen? Toen was er een landkunstproject, waar ik als burgemeester de verbinding legde tussen het Rijk en de bewoners. Dat is je functie als burgemeester. Qua uitwerking was de uitkomst ook interessant. Wie moest het monument maken? Er was een Duitse kunstenaar die zij hebben uitgezocht. Hij heeft uiteindelijk het monument gemaakt, dat zou je als gemeente nooit kunnen bepalen. De bewoners hebben gekozen en daardoor is er draagvlak.”
Vraag 3: Hoe zorg ik op lokaal niveau voor een goede arbeidsmarkt binnen de kunst en cultuursector?
Maes vraagt om te beginnen: “Heeft Kees Diepeveen (wethouder Utrecht) de Fair Practice Code ondertekend?” Dat heeft hij nog niet, maar hij ondersteunt wel wat erin staat. Hij vraagt zich af hoe de gemeente kan bijdragen aan de discussie.
Wat hij kan doen is voorwaarden scheppen: bijvoorbeeld het indexeren van salarissen. “Verder moet vooral het veld met elkaar in gesprek gaan.” Hij heeft zelf ervaring als stichtingbestuurder en weet hoe weinig tijd er is. Hij vraagt zich af of er niet meer kan worden samengewerkt onderling en of de culturele instellingen ook uit hun hokje kunnen komen, verbinding zoeken met de hele samenleving.Hendrickx voegt daaraan toe dat je als gemeente hierin wel een actieve rol kunt spelen.
Diepeveen geeft aan dat je niet alles apart moet doen, maar samen moet optrekken, ook als college, zoals bijvoorbeeld het Sociaal Domein dat erop toeziet dat de CAO’s onder werknemers worden nageleefd.
Deelsessie
Quote van de deelsessie: “Beloon de kunstenaar naar waarde.”
Lees HIER het korte verslag van deze deelsessie.Plenaire sessie met burgemeesters
Wethouder van Haren, Mathilde Stiekema, hield een pleidooi over de houding van Nederland ten opzichte van de cognitieve ontwikkeling van het kind en ten opzichte van de VS en België. Die kijken hier anders naar; volgens haar met veel meer respect voor kunst en de kunstenaar. Sport en cultuur is op school onderdeel van het vaste curriculum en wordt uitgevoerd door professionele makers /docenten. Als in Nederland in een dergelijke visie wordt geïnvesteerd, is er ook weer meer werkgelegenheid en professionaliteit voor en door de makers. Door meer nadruk te leggen op cognitieve vaardigheden, zal een cultuurverandering ontstaan.Maes: “Of je besluit direct iedereen fatsoenlijk te betalen zodat er een cultuurverandering ontstaat.”
Stiekema: “De kunstenaars kunnen niet bestaan van wat zij krijgen. Neem die Fair Practice Code over. Als je als gemeente iets organiseert; kijk dan of je stakeholders een fatsoenlijke bijdrage krijgen. Dat doe je ook met de loodgieter en de bouwvakker, waarom niet voor een kunstenaar?”
Vraag 4: Hoe breng ik Kunst & Cultuur in het politieke debat?
Wethouder Hein Kuiken (Harlingen) pleit ervoor dat meer bestuurders oog moeten hebben voor het cultuurdebat. Het is echter niet eenvoudig om dit onderwerp tussen zorg, economie en onderwijs te krijgen.
Deelsessie
Quote van de deelsessie: “Er wordt met een beperkt publiek debat gevoerd, namelijk met degenen met de grote mond, maar ik zou graag meer mensen wil bereiken.”
Lees HIER het korte verslag van deze deelsessie.Plenaire sessie met burgemeester
Maes: “Wat vindt u van het niveau van het politieke debat?”Sluiter: “Niet het niveau van het debat, maar de vorm waarin dat gebeurt is achterhaald, zoals Jan Rotmans zei: dat we niet in een verandering van tijden, maar verandering van tijdperken leven. Wat zich buiten de politieke arena ontwikkelt aan debatten is ‘concurrerend’ met de debatten in de raad. Wat al sinds Thorbecke op dezelfde manier gevoerd wordt. Maar ergens vindt het elkaar ook wel weer.
Adema: “Er worden ontzettend veel verschillende onderwerpen in de Gemeenteraad besproken: daarom dient de raad kaders op hoofdlijnen te stellen, om ruimte te geven aan de cultuursector om iets te ontwikkelen en daar hoort ook vertrouwen bij.”
Wethouder Kuiken: “Je moet tegen elkaar aankruipen, het contact met elkaar onderhouden. Het debat wordt effectiever voor de cultuursector op het moment dat je het verbindt met beleidsterreinen. Het functionele moet je echter niet leidend maken.”
Maes: “Is zorg een domein waarin zij op zoek gaan naar culturele instellingen om beter te kunnen functioneren?”
Dit fenomeen is bij Kuiken niet bekend, maar uit de zaal geeft iemand een voorbeeld over het ziekenhuis in Leeuwarden; zij hebben gezegd: Alle mensen die hier binnen komen hebben hun eigen verhaal over hoe ze hier terecht zijn gekomen. Zouden wij daarvoor niet iets kunnen doen? Vervolgens hebben zij kunstenaars uitgenodigd om hot issues van het ziekenhuis te bespreken.
Vraag 5: Hoe benut ik de kracht van de regio?
De verkenning van de Raad voor Cultuur gaat onder meer in op samenwerkingsverbanden in regio’s. Wethouder Hans Broekhuizen (Heerenveen) benadrukt dat Culturele Hoofdstad van Europa een Frysk evenement is geworden: “De kracht van zo’n evenement is lang onderschat geweest. Voor de LF2018 werkten 20 gemeenten samen en na 2018 zullen we meer dan voorheen de samenwerking opzoeken. Bijvoorbeeld in gesprekken met het Posthuistheater in Heerenveen, was de vraag: hoe kunnen we de drie theaters van Friesland meer verenigen en hoe kun je met de komst van de festivals elkaar meer gunnen? Door los te laten of te differentiëren?”
Maes: “Regio’s veranderen, worden ook steeds flexibeler. Dat is het moeilijke eraan; want zit de differentiatie in specialisatie?”
Deelsessie
Quote van de deelsessie: “Wil je de energie in de regio’s handhaven, dan is maatwerk nodig”.
Lees HIER het korte verslag van deze deelsessie.Plenaire sessie met burgemeesters
Wethouder Broekhuizen: “Uiteindelijk ging de sessie vooral over hoe je het rijksgeld neer kunt laten dalen in de regio? Wat heb je daarvoor nodig, hoe moet je het doen? Is het verkapte dwang om je erbij te voegen? Ik vond het interessant en ben er niet eerder mee in aanraking gekomen.”Hij is als wethouder ook tegen de ontkokering, hij ziet dat Kunst en Cultuur ook regionaal beter geregeld kan worden. Zijn suggesties is om een jaarlijkse nationale wedstrijd voor culturele gemeente van Nederland op te zetten, waarin kunst en cultuur als vanzelfsprekend voorop staat. In deze plenaire sessie is geen burgemeester op dit onderwerp bevraagd.
Vraag 6: Cultuurparticipatie, oke maar dan?
Wethouder Anja van den Dolder (Hellendoorn) geeft haar gemeente als voorbeeld. Zij hebben een cultuurkaravaan opgericht (in een caravan) en een cultuurburgemeester aangesteld als verbinder. De raad wilde namelijk de top van de participatieladder weghalen. Van den Dolder was als wethouder verantwoordelijk. Zij merkte bij het oproepen van ideeën bij bewoners dat zij aan verwachtingsmanagement moest doen: “Ik stelde vragen als: wat wil jij als bewoner? Karbitschieten is bijvoorbeeld één van de activiteiten dat de inwoners niet kwijt wilden. Deze ideeën zijn gebundeld en daar is prioriteit op aangebracht via een 100plusspel met honderd man verdeeld over groepjes van negen aan tafels die de belangrijkste ideeën selecteerden, waarbij minstens drie mensen aan tafel hetzelfde moeten hebben gekozen.
Deelsessie
Quote van de deelsessie: “Laat een roulerende gemeenschapsraad – met cultuuraanjagers en rond elk nieuw thema andere stakeholders uit verschillende domeinen – mensen opzoeken in de wijk en de verbinding leggen tussen de raad en relevante initiatieven”.
Lees HIER het korte verslag van deze deelsessie.Plenaire sessie met burgemeesters
Van den Dolder vond het een leuke sessie, voor haar een bevestiging dat Hellendoorn goed bezig is. “Door vertrouwen ontstaan draagvlak, verbindingen en overbruggingen. We hebben het ook gehad over de gemeenschapsraad, dorpsbezitters. Door het met elkaar erover te hebben, maak je daar ook weer deel van uit.”Maes: “Eigenaarschap, hoe moet je dit als bestuurder goed te organiseren?”
Gerdo van Grootheest, burgemeester van Culemborg reageert: “Dit is een belangrijke vraag waar iedereen mee worstelt. Van wie is de stad/gemeente? Niemand heeft hier het antwoord op. Wat opvalt is dat kunst en cultuur als motor kunnen fungeren om het succes op gang te brengen. LF2018 is daarvan een voorbeeld. Belangrijk onderdeel van het programma is Kunst & Cultuur.”
Vraag 7: Hoe bepaal je de kernwaarde van jouw gemeente?
Maes: “Omgevingsvisie, wat is het nu precies?” Marianne de Bie (wethouder Breda) licht toe: “Het debat over de omgeving is het vliegwiel voor het inrichten van de buurt. Dat gesprek gaat niet over stenen, maar over leefgebied. Hoe kun je als overheid spiegelen aan diegene die het betreft?”
Maes: “Is kunst en cultuur een van de vliegwielen?”
De Bie: “Het belang van cultuur wordt geborgd in bijvoorbeeld de gezondheidsvisie: dit gaat ook over culturele voorzieningen. Dit zijn mooie instrumenten voor het gesprek over welke stad je wilt zijn. De Omgevingswet is een ingrijpend, bureaucratisch plan. Hoe kun je vanuit het hart van de bewoners een visie creëren, regels opstellen en deze naleven en hoe benoem je die kernkwaliteiten?”
Deelsessie
Quote van de deelsessie: “Het benoemen van de kernwaarden de eerste stap is richting een beeld voor de toekomst en het opstellen van een omgevingsvisie. In de samenleving is veel kennis die je kunt inzetten bij het omschrijven van kernwaarden”.
Lees HIER het korte verslag van deze deelsessie.Plenaire sessie met burgemeesters
Marianne de Bie steekt van wal: “De verhalen bepalen de waarde en het eigenaarschap van de stad, om de verhalen te vertellen hebben we cultuur nodig.Je doet dat door de verhalen levend te maken. Bij de historische binnenstad hoort een ander verhaal aan dan achter het station, waar veel industrieel erfgoed staat. De urban culture heeft zowel in Tilburg als in Breda kunnen ontstaan door de combinatie sport en cultuur in regelarme zones te bundelen, dit spreekt vooral jongeren heel erg aan. Voor tijdelijke voorzieningen is het een ideale manier van place making.
Maes vraagt of de burgemeesters hier mogelijkheden voor zien.
Van Grootheest: “Het spreekt mij heel erg aan om op deze manier identiteit te geven aan jouw gemeente. Kunst en cultuur kunnen de smeerolie zijn tussen de verschillende domeinen.” Hij noemt een voorbeeld: bij de vorming van het stadspark hadden zij iemand achter de tekentafel kunnen zetten, maar in plaats daarvan hebben zij verhalen opgehaald uit de stad.Maes: “Hoe kun je van toegevoegde waarde zijn als bestuurder?”
Adema noemt Lelykracht: “Culturele instellingen die samenwerken hebben een aanbod bij de Gemeenteraad neergelegd: hoe kunnen wij het verhaal van de stad vertellen? Hoe kunnen wij cultuur brengen naar mensen die er niet veel mee in aanraking komen? Uit dit programma komt onder andere uit Lelystad fit en een programma voor stoppen met roken, opgezet door culturele instellingen. Dit is bij het VSB Fonds opgevallen en zij hebben hier 1 miljoen voor gekregen om dit verder te ontwikkelen.”
Sluiter wil kort wijzen op de haken en ogen aan de omgevingswet. “Als het gaat om kunst en cultuur moet je ook de autonomie van kunst op waarde weten te schatten.”
Betwist Erfgoed
Maes sluit de dag af met een extra onderwerp, dat nu in de actualiteit staat. Unesco heeft een adviesrapport geschreven voor bestuurders hoe om te gaan met betwist erfgoed: Wat kan cultuur betekenen en hoe om te gaan met cultuur en erfgoed dat snel een brandhaard is voor grotere discussies en tegenstellingen. Het rapport kan online geraadpleegd worden: Unesco.nl
Tot slot
De bijeenkomst zit er bijna op, maar niet voordat Ruben Maes nog een rondje langs de burgemeesters maakt om hen een samenvatting te vragen van de middag en hoe we de dialoog tussen gemeentepolitiek en cultuur op kunnen zetten en vast kunnen houden.
Van Grootheest: “Leg verbanden met partijen waar je op het eerste gezicht niet aan zou denken, wacht niet af.”
Adema: “Samenwerking met andere domeinen zoeken, ga uit van eigen kracht. Als je een goed plan hebt, vraag dan niet eerst om subsidie, maar probeer het uit”.
Sluiter: “Culturele Hoofdstad is een kans en die komt ook in andere gedaanten voorbij. Blijf steeds op zoek naar kansen waarin je cultuur onder de aandacht kan brengen. We hebben het steeds over kunst en cultuur en hoe belangrijk dat is, maar de makers daarvan, die zitten hier niet. En die afstand is vrij stevig. De band met de makers mis ik en die moet worden gelegd.”
Crone: “Ik zou graag een optelsom van deze drie maken: Maak de mix tussen verschillende initiatieven. Wij proberen als Leeuwarden zoveel mogelijk op te zetten in Noord-Nederland met Groningen, Drenthe en Friesland. Gezamenlijk gaan wij naar Den Haag. En in november gaan we geen sluiting van het jaar doen, maar een re-opening, om onze legacy voort te zetten. Het woord mienskip is precies wat we willen bereiken: samen projecten doen en er samen van genieten. Daardoor wordt het woord mienskip een Europees woord. En komt allen naar de lichtshow van Daan Roosegaarde op het plein vanavond.”
Maes: “Dank aan de burgemeesters, wethouders en de mensen in de zaal. Succes en op naar 21 maart!”
VERSLAG PLENAIRE SESSIES DOOR SARAH BERCKENKAMP
-
Terugblik Verkiezingsconferentie Cultuur & Gemeenten 2018
8 feb 2018 in Activiteit, Lezingen en bijeenkomsten
U kunt ook direct naar het verslag plenaire bijeenkomsten met wethouders en burgemeesters
Op 2 februari 2018 kwamen 250 deelnemers naar Leeuwarden Fryslân, de Culturele Hoofdstad van Europa, om te debatteren over kunst en cultuur in aanloop naar de Gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart. Onder hen burgemeesters, wethouders, kunstenaars, culturele instellingen, die elkaar inspireerden met betrekking tot de kracht van kunst, cultuur en erfgoed voor de gemeente. De Verkiezingsconferentie Cultuur & Gemeenten speelde zich af in De Harmonie in Leeuwarden en werd geleid door Ruben Maes.
Kunst, cultuur en erfgoed kunnen de lokale eigen kracht van de gemeente naar voren halen. Welke dilemma’s komen daarbij kijken? Op welke manier kan een gemeente zich onderscheiden, wat maakt een gemeente aantrekkelijk?Oplossingen voor deze opgaven werden gezocht aan de hand van zeven centrale vragen, op het gebied van 1 Cultuureducatie. 2 Talent. 3 Arbeidsmarkt. 4 Cultuur in politiek. 5 Regionalisering. 6 Participatie. 7 Omgevingsvisie.
Na de opening door Commissaris van de Koning in Fryslân Arno Brok en en keynote door programmaleider van LF2018 Sjoerd Bootsma, gingen in de plenaire zaal allereerst wethouders met elkaar in gesprek. Zij poneerden elk hun ‘centrale vraag’. Vervolgens werden tijdens de zeven deelsessies antwoorden en oplossingen geformuleerd. Ter afsluiting reflecteerden in de plenaire zaal enkele burgemeesters op de aangedragen oplossingen.
U kunt de volgende verslagen lezen (Klik steeds op de desbetreffende link):
* Openingstoespraak Commissaris van de Koning in Fryslân Arno Brok
* Keynote Sjoerd Bootsma, programmaleider van LF2018* Verslag plenaire bijeenkomsten met wethouders en burgemeesters
* Verslag Deelsessies:
> 1 Cultuureducatie
> 2 Talent en broedplaatsen
> 3 Arbeidsmarktagenda
> 4 Cultuurwijzer
> 5 Regio, Stad, Land
> 6 Participatie
> 7 Omgevingsvisie
-
Deelsessie 7 – Omgevingsvisie
8 feb 2018 in Activiteit
HOE BEPAAL IK MIJN KERNWAARDE ALS GEMEENTE?Deelnemende wethouders: Marianne de Bie (Breda), Miriam van Dijk (Tynaarlo).
Moderator: Flip ten Cate (directeur Federatie Ruimtelijke Kwaliteit)
Organisator: Federatie Ruimtelijke Kwaliteit
Speciale vermelding: Sessie vindt deels buiten plaats | Schetsboek voor een Omgevingsplan Op Kwaliteit
Verslag: Christian Braak (Federatie Ruimtelijke Kwaliteit)
Omgevingswet
In 2021 zal de omgevingswet in werking treden. Deze wet dwingt gemeenten om een omgevingsplan en een omgevingsvisie te maken. Dit is een enorme klus waar gemeenten of mee begonnen zijn of in een oriënterende fase zitten. In deze sessie richten wij ons op de omgevingsvisie.
Ook denken wij hierbij na over de kracht en rol van cultuur bij de totstandkoming van deze visie en hoe cultuur een goede plek kan krijgen in dit toekomstbeeld.Omgevingsvisie
In een omgevingsvisie moeten de kernkwaliteiten van de fysieke leefomgeving worden beschreven.
Voor veel deelnemers aan deze sessie is de omgevingsvisie nog erg nieuw. In de sessie zoeken wij daarom vooral naar hoe je kernkwaliteiten kunt ontdekken en benoemen, maar vooral hoe je dit samen met inwoners doet. We zijn de sessie begonnen met een wandeling door een deel van de binnenstad van Leeuwarden. Doel hiervan was om stil te staan bij herkenbare en karakteristieke aspecten/kenmerken van de stad die je zou kunnen benoemen als kernwaarden. Samen met de aanwezige wethouder Marianne de Bie (gemeente Breda) herkenden we bijvoorbeeld stedenbouwkundige structuren, culturele aspecten, historische waarden etc. We zijn het met elkaar eens dat het benoemen van de kernwaarden de eerste stap is richting een beeld voor de toekomst en het opstellen van een omgevingsvisie.Dialoog met de inwoners
Het ontwikkelen van de visie doe je samen met de inwoners van de stad. In de samenleving is veel kennis die je kunt inzetten bij het omschrijven van kernwaarden. En natuurlijk vind je daar ook wensen en ideeën over waar het met de gemeente naar toe moet. Samen met elkaar werken aan deze visie verbreedt ook het draagvlak voor de verdere besluitvorming en dat is een prettige bijkomstigheid.
Een nieuwe blik op participatie is hierbij wel nodig, want hoe zorg je dat een brede en diverse groep zich hierbij betrokken voelt. Deze betrokkenheid is geen vanzelfsprekendheid. Als gemeente is het van belang om een dialoog met de samenleving te organiseren. Dit werd nog eens extra bevestigd door wethouder Miriam van Dijk (gemeente Tynaarlo), die hier volop mee aan de slag gaat. Naast bijeenkomsten zal de inzet van andere communicatievormen ook nodig zijn, zoals bijvoorbeeld het gebruik van Instagram en Facebook. Dit vraagt tijd en menskracht. Het is goed denkbaar dat bestuurders/ambtenaren hierbij gebruik maken van kunstenaars en professionals met een creatieve achtergrond. Het gaat tenslotte ook vaak om het zoeken naar culturele waarden en lagen.Culturele kracht
Kunstenaars en personen met een creatieve insteek kunnen de dialoog interessant maken en inspireren bij het formuleren van de verhalen van een gebied, wijk of dorpskern. Verhalen die vervolgens vertaald en omgezet kunnen worden in kernwaarden.Afsluitend
In ieder geval leent de zoektocht naar omgevingskwaliteit zich goed voor een dialoog met de samenleving. Het is nog wel een ontdekkingstocht hoe je dit proces op een goede manier kunt vormgeven. Deze sessie gaf in ieder geval een aanzet om hier verder over na te denken. -
Deelsessie 6 – Cultuurparticipatie
8 feb 2018 in Activiteit
CULTUURPARTICIPATIE OKÉ, MAAR DAN…….?
Deelnemende wethouders: Anja van den Dolder (Hellendoorn), Rob Jonkman (Opsterland), Christien van Wijk (Almelo).
Moderator: Josien Pieterse (Netwerk Democratie)
Organisatoren: European Cultural Foundation ECF en Netwerk Democratie
Speciale vermelding: Voorbeelden van praktische handvatten voor volksvertegenwoordigers, bestuurders, actieve inwoners en professionals die samen aan een betere democratie willen werken in hun gemeenten.
Verslag: Anne de Zeeuw, Netwerk Democratie
In de deelsessie ‘cultuurparticipatie oké, maar dan…?’ vroegen we ons samen met de aanwezige wethouders, ambtenaren en enkele burgers en kunstenaars af hoe de gemeente burgers succesvol inspraak kan bieden in cultuurbeleid. Veel gemeenten zijn er inmiddels over uit dat het belangrijk is om de samenleving te betrekken bij het maken van (cultuur)beleid en er bestaat een wereld aan verschillende inspraakmethoden. Maar hoe zorg je ervoor dat een democratisch proces ook echt gedragen wordt, zowel intern in de organisatie als door burgers?Om deze vraag te beantwoorden nodigden de European Cultural Foundation en Netwerk Democratie niet alleen wethouders en ambtenaren uit om hun visie te delen maar ook initiatiefnemers uit het culturele veld. Veel verschillende barrières en succesfactoren kwamen aan bod die kunnen worden samengevat in de volgende drie pijlers: vertrouwen, verbinden & overbruggen en een lange termijnvisie.
Creëer vertrouwen
Tijdens de introductie vertelde Anja van den Dolder, wethouder in Hellendoorn, dat er tijdens de co-creatie van hun meerjarige cultuurvisie in eerste instantie ook veel angst ontstond. Er was vanuit de raad en de provincie wel draagvlak voor een bestuurlijk experiment, maar culturele instellingen zelf waren bang dat er wellicht veel verloren zou gaan als bewoners de nieuwe cultuurvisie zelf mochten invullen. “Men wilde loslaten, maar aan de andere kant kwam er weerstand, want wat als de bewoners geen bioscoop of cultuureducatie willen?” vertelde Van den Dolder. Een oplossing was om vanaf de start zowel ambtenaren en raadsleden als culturele organisaties te betrekken in een kernteam zodat ze hier hun expertise konden delen en samen de centrale vraag konden formuleren. Dit kernteam zorgde voor een goede balans tussen sturen en loslaten.
Uiteindelijk bleek uit het participatieproces in Hellendoorn dat bewoners de bestaande cultuurinstellingen en infrastructuur heel waardevol vonden en dat er juist maatschappelijk draagvlak bestaat om deze te behouden. Door met een duidelijke vraagstelling te werken kregen bewoners ook meer vertrouwen in het participatieproces. Uit de opstartfase bleek dat als het niet duidelijk is wat je eigenlijk gaat doen met wat je ophaalt, er al gauw veel enthousiastelingen afhaken. Voor goede participatie is het daarom belangrijk dat je een heel goed verwachtingspatroon hebt bij de mensen met wie je participeert.
Niet alleen bewoners moeten het vertrouwen hebben dat er iets te kiezen valt, ook ambtenaren moeten openstaan voor nieuwe perspectieven. Zo vertelde Edwin Stolk, beeldend kunstenaar en initiatiefnemer van Basiskamp Entre Nous in gemeente Westerveld, dat ambtenaren vaak waardevolle input mislopen doordat ze niet inzien dat kunstenaars en initiatiefnemers kunnen bijdragen aan hun beleid. Veel bottom-up initiatieven vinden geen ingang in de gemeente en lopen daardoor vast. Een belangrijke uitdaging is dus om ervoor te zorgen dat het geluid van bewoners wel echt gehoord wordt.
Leg nieuwe verbindingen
Een van de oplossingen die tijdens de deelsessie werd aangedragen om meer open te staan voor de bijdrage vanuit het veld is door nieuwe verbindingen aan te gaan. Voor de interne organisatie van de gemeente betekent dit dat er meer in cross-overs tussen afdelingen en budgetten gedacht moet worden. Zo moet er vanuit het cultuurbudget vaak een ‘nee’ verkocht worden. Door echter verbindingen te creëren vanuit andere afdelingen, ontstaan er veel meer mogelijkheden.
Naast nieuwe verbindingen in de interne organisatie wordt er door de aanwezige initiatiefnemers ook gezocht naar nieuwe verbindingen met het maatschappelijk veld. Een voorbeeld hiervan werd aangedragen door Jan-Willem van Kruyssen, een van de betrokkenen bij de Friese initiatiefgroep Democratische Vernieuwing. Deze initiatiefgroep van enthousiaste burgers en kunstenaars stelt voor om een ‘gemeenschapsraad’ te creëren die een brug kan vormen tussen het domein van overheid en kunstinstellingen en het kunstveld. Dit is te vergelijken met een sociale raad of een coöperatieve wijkraad waarin bewoners thematisch kunnen aanhaken om samen aan een vraagstuk te werken. Door aan de ene kant overheid en politiek, en aan de andere kant kunst, dorpsbelangen en wetenschap te betrekken kan de gemeenschapsraad een nieuw middenveld creëren waarin op maatschappelijke vraagstukken kan worden samengewerkt.
Vanuit de deelnemers werd aangekaart dat er naast verbinden dus ook een taak ligt om te overbruggen. Een constructie zoals een gemeenschapsraad kan ervoor dienen om over sectoren heen met elkaar samen te werken. Juist kunstenaars kunnen een belangrijke rol spelen om dit soort nieuwe samenwerkingen te starten die maatschappelijke problematiek in een ander perspectief plaatst en ruimte creëert om te experimenteren.
Maak inspraak structureel
De vraag blijft hoe burgers op de lange termijn ingang kunnen blijven vinden in gemeentebeleid. Het eenmalig ophalen van input is namelijk funest voor het eigenaarschap van bewoners over het uiteindelijk uitgevoerde beleid. Ook het voorbeeld uit Hellendoorn toonde dat als je iets ophaalt je ook op constante wijze moet blijven terugkoppelen. Zo worden er in Hellendoorn meerdere bijeenkomsten georganiseerd om samen met bewoners de opgehaalde ideeën te verwerken in een prioritering en om te kijken wat mensen nodig hebben om zelf, wel of niet met steun van de gemeente, met de ideeën aan de slag te gaan.
Een andere manier die werd aangedragen om van eenmalige inspraak naar iets structureels te komen is door geld vrij te maken en de verschillende kernen in de gemeente of wijkinitiatieven hun eigen budgetten te laten besteden. Hierin is het belangrijk dat er zekere autonomie bestaat door niet te veel vooraf gestelde normen aan de besteding van de budgetten te verbinden. Hierin kunnen digitale tools dienen om transparant te maken hoe het geld verdeeld wordt.
Bij de discussie over geld kwam ook naar boven dat het doel van inspraak in cultuurbeleid niet alleen moet zijn dat burgers worden betrokken bij beleid, maar ook dat zij meer eigenaarschap verwerven over culturele uitingen. Participatie dient er in dit opzicht dus ook voor om het cultureel aanbod beter te laten aansluiten bij het publiek en eigenaarschap te creëren over culturele uitingen.
Tenslotte bleef er de zorg bestaan dat de ambtenaar en burger of kunstenaar elkaar bij de afwezigheid van een Culturele hoofdstad zoals in Leeuwarden of een participatieproces zoals in Hellendoorn maar moeilijk weten te vinden. Op de lange termijn vraagt dit om een andere verhouding tussen gemeente en samenleving. Twee oplossingen werden tijdens de deelsessie aangedragen om inspraak in cultuurbeleid toch op de lange termijn te kunnen borgen:
- En roulerende gemeenschapsraad met cultuuraanjagers
De gemeenschapsraad kan op de lange termijn functioneren door rond elk nieuw thema andere stakeholders uit verschillende domeinen te laten aanschuiven. Hier heb je (cultuur)aanjagers voor nodig die mensen opzoeken in de wijk en verbindingen kunnen leggen tussen de raad en relevante initiatieven en organisaties. Zo kan er per thema op een gelijkwaardige manier besproken worden wat belangrijk wordt gevonden binnen dat thema en wat elk domein in het vraagstuk kan betekenen.
- Verbind participatie met lange termijn doelen
Een belangrijke tactiek om inspraak van burgers en organisaties in beleid te borgen is door deze te verbinden met een lange termijnvisie. Een duidelijke stip op de horizon kan verbindend werken, terwijl de politiek elke vier jaar wisselt. Zo werden de Sustainable Development Goals geopperd als een manier op lange termijn samen de ambities te bepalen. Stel bijvoorbeeld voor tien jaar een lange termijnvisie vast waarin alle domeinen en instellingen worden betrokken.
-
Deelsessie 5 – Regio, stad & land
8 feb 2018 in Activiteit
HOE BENUT IK DE KRACHT VAN DE REGIO?
Deelnemende wethouder: Hans Broekhuizen (Heerenveen)
Moderator: Ruben Maes (Bureau @Maes)
Organisatoren: Kunsten ’92 en diverse culturele organisaties
Speciale vermelding: Verkenning Raad voor Cultuur en reacties uit het veld en van IPO/VNG
Verslag: Maike van Warmerdam (Bureau &Maes)Twee deelvragen staan centraal in deze sessie:
- Is er een goede afstemming tussen stad en regio? Welke rollen worden door wie gespeeld?
- Hoe maak je gebruik van de kracht van de regio? Hoe kun je het goed organiseren?
Waarom bent u bij deze sessie gekomen?
- Op zoek naar goede voorbeelden en valkuilen in regionale afstemming.
- Hoe kan de gemeente hierin faciliteren?
- Vanuit de financiering en regelgeving is meer ruimte voor verschil nodig: ongelijke gevallen niet gelijk behandelen.
- Hoe kan de eigenheid van de stad/regio optimaal worden ingezet?
Waarom regionale samenwerking?
Samenwerking en bundeling voorzieningen is op zich geen nieuwe discussie. Waar komt de maatschappelijke urgentie vandaan dat het nu weer centraal staat in de discussie?
- Heel erg top down gevoel bij de urgentie, terwijl cultuur juist van onderop moet beginnen. Cultuurbeleid dat zich fijnmazig vormt vorm vanuit de haarvaten van de samenleving.
- Regio is flexibel begrip: in verschillende settingen ontstaan er verschillende regio’s. (Gemeente-)grensoverschrijdende regio’s niet uit de weg gaan.
Jeroen Bartelse
- Raad van Cultuur (RvC) is op zoek gegaan naar die fijnmazigheid, als voorwerk voor een nieuwe structuur.
- Binnen de huidige structuur liepen we tegen grenzen aan, culturele instellingen werden niet gelijk gewaardeerd. Zoektocht RvC is naar mogelijkheden om daar meer rekening mee te houden. De discussie rond cultuur is ook altijd een discussie over geld.
- We hebben gekeken naar hoe de verschillende lagen zich tot elkaar verhouden, waar de energie zit en hoe daar recht aan kan worden gedaan. Het advies is een voorzet om de discussie te voeren hoe de beschikbare middelen op een andere manier kunnen worden verdeeld.
Welke rol wordt verwacht van de centrale overheid?
De kracht (en ambitie) van de regio is enorm toegenomen, samenwerkingen niet alleen met overheden, instellingen maar vooral ook met makers. Welke rol (taken en verantwoordelijkheden) moet de centrale overheid spelen om dit optimaal te faciliteren? Of anders gesteld: doet het kader dat RvC voorstelt recht doet aan de diversiteit en flexibiliteit die regionaal nodig is?
- Er zijn al veel goede voorbeelden tot stand gekomen binnen de huidige structuur (of ondanks de huidige structuur): de samenwerking binnen de noordelijke regio, de totstandkoming van Leeuwarden-Fryslân Culturele Hoofdstad 2018. De dynamiek voor samenwerking zit in de regio’s.
- De roep om de inhoud leidend te laten zijn is groot. Samenwerking moet niet alleen geïnitieerd worden om middelen zeker te stellen. De motivatie moet intrinsiek zijn, wil er echt iets blijvends tot stand gebracht worden.
- Cultuur was in de maatschappelijke opgaven altijd een ondergeschoven kindje. De erkenning voor de grote maatschappelijk bijdrage die cultuur levert op alle domeinen, waaronder de primaire aandachtsgebieden zoals veiligheid en zorg, is aanzienlijk gegroeid, naast de erkenning van het belang van op zichzelf staande cultuur.
Hoe kunnen we ervoor zorgen dat regio’s ontstaan en bloeien, niet uit schaarste, maar uit rijkdom?
- Er is zorg over de focus op de regionale samenwerking: het brede perspectief op kunst en cultuur moet hierbij niet uit het oog worden verloren.
- De discussie kan alleen worden gevoerd als de makers betrokken zijn bij de discussie.
- Mensen weten elkaar wel te vinden, maar om het te kunnen borgen zijn ook middelen nodig, dat (b)lijkt toch een basisbehoefte.
- Wil je de energie in de regio’s handhaven, dan is maatwerk nodig.
- De centrale overheid moet lokale behoefte faciliteren: ruimte geven en overdragen aan makers en artistieke en maatschappelijke wensen centraal stellen. ‘Van maakdwang naar maakbehoefte’.
Op weg naar de bloeiende regio?
Suggesties aan wethouder Broekhuizen:
- Zorg voor een meerjarenperspectief;
- Neem de makers als uitgangspunt;
- Garandeer makers een werkplek en (start)inkomen;
- Werk aan zichtbaarheid in de regio;
- Zet in op verbindingen, ook en met name met individuen (voorbeeld Leeuwarden-Fryslân 2018);
- Faciliteer de samenwerking en stel budget beschikbaar (mini culturele steden, jaarlijks);
- Voer de dialoog blijvend en ga uit van co-creatie.
- Ontkoker het ambtelijk apparaat.
-
Deelsessie 4 – Cultuurwijzer
8 feb 2018 in Activiteit
HOE BRENG IK KUNST EN CULTUUR IN HET POLITIEKE DEBAT?
Deelnemende wethouders: Hein Kuiken (Harlingen), Fouad Sidali (Culemborg).
Moderator: Berend Schans (directeur VNPF, Vereniging Nederlandse Poppodia en –Festivals)
Organisatoren: VSCD, VNPF, Cultuurconnectie
Speciale vermelding: De Cultuurwijzer (stemwijzer op het gebied van cultuur t.b.v. de Gemeenteraadsverkiezingen) wordt getest.
Verslag: Kees Lamers (VNPF)De centrale vraag werd aan de deelnemers. door wethouder Hein Kuiken van gemeenten Harlingen. Een levendig gesprek leidde tot antwoorden in de volgende richtingen. Een grote verantwoordelijkheid ziet de kunst- en cultuursector voor zichzelf. Ondanks verschillen in organisatie, kunstvorm, doelgroep, belangen, of de grote van de gemeente, zorg ervoor dat je in gezamenlijkheid optreedt. Schrijf kort en bondig op wat je als kunst- en cultuursector te bieden hebt. Gebruik daarbij, zonder jezelf te verloochenen, het idioom van de gemeente en sluit aan bij het dominante taalgebruik. Wanneer dit in orde is, benader dan wethouders, ambtenaren en raadsleden. Nodig ze uit in je organisatie. Voed bestuurders met kennis en informatie. Laat zien dat je bestaat! Wees wel realistisch over prioriteiten die er bestaan: zorg, wonen, werken en veiligheid zijn en blijven zaken die mensen het meest belangrijk vinden. Zoek daarom verbindingen met andere beleidsterreinen. Vanuit de gemeentelijke organisatie moet er ook bereidheid zijn om bv. een cultuurdebat te organiseren of, als anderen dat organiseren, daaraan mee te doen. Wellicht de belangrijkste tip: zorg er als kunst- en cultuursector dat het debat niet begint vlak voor de verkiezingen en eindigt na de collegevorming!
De Cultuurwijzer
Het tweede deel van de bijeenkomst ging over de Cultuurwijzer. Is dat mogelijk een middel om het politieke debat te stimuleren? De Cultuurwijzer is een stemwijzer die kiezers in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen (21 maart 2018) helpt bij het kiezen van de juiste partij als het gaat om kunst en cultuur. Tijdens de sessie liet men een korte animatie zien met uitleg. Het is bedoeling dat zoveel mogelijk kunst- en cultuurinstellingen en festivals in de gemeente gezamenlijk de stemwijzer vullen met stellingen. De Cultuurwijzer moet per gemeente worden gevuld met minimaal 10 en maximaal 15 stellingen. Deze stellingen worden voorgelegd aan de politieke partijen. Vervolgens is de stemwijzer gereed om ingevuld te worden door de kiezer. De resultaten kan men gebruiken in de lokale lobby.
Om de werking van De Cultuurwijzer te laten zien, lagen twee stellingen voor:
1. Voor een goed kunst- en cultuurklimaat zijn geen cultuurgebouwen nodig.
2. Kunst en cultuur moeten altijd een maatschappelijk probleem oplossen.Zoals het goede stellingen betaamt, hadden ze veel weerstand, oproer en een goed gesprek tot gevolg! Je had er bij moeten zijn…
-
Deelsessie 3 – Arbeidsmarkt | Fair Practice Code
8 feb 2018 in Activiteit
HOE ZORG IK OP LOKAAL NIVEAU VOOR EEN GOEDE ARBEIDSMARKT BINNEN DE KUNST EN -CULTUURSECTOR?
Deelnemende wethouders: Kees Diepeveen (Utrecht), Claudio Bruggink (Hengelo).
Moderator: Erik Akkermans (voorzitter werkgroep Arbeidsmarktagenda voor de culturele en creatieve sector)
Organisatoren: Werkgroep Arbeidsmarktagenda en Kunsten ‘92
Speciale vermelding: Gemeente Utrecht, die de Fair Practice Code al implementeert, debatteert mee.Verslag: volgt
Wel kan het volgende worden gemeld: In Arbeidsmarktagenda staan 21 agendapunten. Bij elk agendapunt staat vermeld wie of welke organisatie de ‘aanjager’ is, oftewel wie degene is die zorgt dat het agendapunt ook daadwerkelijk wordt uitgevoerd. De regiegroep onder voorzitterschap van de SER ‘jaagt’ vervolgens de aanjagers ‘op’. Op 7 februari jl. heeft een eerste bijeenkomst met de regiegroep en alle aanjagers plaatsgevonden. Naast inventarisatie van de stand van zaken bij een ieder (bevraging op plannen, doelstellingen, al in gang gezette zaken, en samenhang) en het uitwisselen van goede voorbeelden, werd het verdere verloop van de uitvoering besproken. Lees verder… -
Deelsessie 2 – Talent & broedplaatsen
8 feb 2018 in Activiteit
HOE BIED IK RUIMTE AAN TALENT IN MIJN GEMEENTE?
Deelnemende wethouders: Jeroen Hatenboer (Enschede), Stella van Gent (Sudwest Fryslân), Jacco Knape (Katwijk).
Moderator: Birgit Donker (directeur Mondriaanfonds)
Organisatoren: Platform BK en Kunstenbond
Speciale vermelding: Tweede Kamerlid Vera Bergkamp (D66) aanwezig. 5-puntenplan van de Kunstenbond.
Verslag: Birgit DonkerDe wethouders leken wel radicaler dan de kunstsector op de bijeenkomst over de noodzaak van een deugdelijk gemeentelijk atelierbeleid. ‘Wij hebben helemaal geen beleid, we geven volgende week alle ateliers aan de kunstenaars’, zei Jeroen Hatenboer, VVD-wethouder cultuur én ruimtelijke ontwikkeling van Enschede. Het gaat om drie gebouwen met enkele tientallen ateliers. ‘Ik ben voor vrijheid voor kunstenaars: het gaat om de mensen die het doen, niet om de gebouwen.’ Zijn collega Stella van Gent van Súdwest-Fryslan en van de PvdA zei dat haar gemeente evenmin een atelierbeleid heeft. Maar er zijn zo veel geschikte leegstaande gebouwen, zoals oude scholen, dat het volgens haar ook niet nodig is. En dan had ze het nog niet eens over het aantrekkelijke prachtige Friese licht. Datzelfde betoogde haar SGP-collega Jacco Knape uit Katwijk.
De wethouders brachten dit naar voren afgelopen vrijdag tijdens een debat georganiseerd door Kunsten ’92 in de aanloop naar de Gemeenteraadsverkiezingen. Aan het begin van de bijeenkomst presenteerden Kunstenbond en Platform BK hun
; een pleidooi om bij atelierbeleid kunstenaars het heft in eigen hand te geven. Dat is precies wat Hatenboer wil doen met het overdragen van de ateliers aan de kunstenaars. Van de weeromstuit kwam er uit vanuit het publiek de vraag of kunstenaars niet recht hebben op beleid en regels en niet te vergeten: visie. Maar volgens de wethouders ging het om resultaten en niet om papieren plannen.Wethouder Van Gent intussen zei dat Platform BK en Kunstenbond de titel van hun manifest moeten veranderen in: ‘Geen gemeenschap zonder kunst’. Het geldt toch zeker ook voor niet-stedelijke gemeenten! Een samenleving kan niet zonder kunst. Kijk naar het succes van de elf fonteinen in Friesland.’
Is dan alles al perfect geregeld? Nee, natuurlijk niet, in steden is er immers wél een grote druk op betaalbare ruimtes voor kunstenaars. Vera Bergkamp, D66-Kamerlid, die het manifest in ontvangst nam, bepleitte een stevig gemeentebeleid voor broedplaatsen in steden en het betrekken van kunstenaars bij het ontwikkelen van nieuwe stadsplannen. ‘Ateliers en atelierwoningen moeten onderdeel uitmaken van stadsvernieuwing en stadsontwikkelingsplannen.’
En ook de wethouders van Enschede en Súdwest-Fryslân zeiden dat er nog wel wat kan verbeteren, met name wat betreft opdrachten aan kunstenaars. Daar doen ze nog veel te weinig aan, gaven ze ruiterlijk toe.
Het laatste woord was aan de aanwezige kunstenaar, Bart Stuart, die opriep: ‘Geef kunstenaars tijd en schaduw, de condities van mos, zo krijgt je patina.’ Want immers: Kunstenaars eigenen zich een ruimte toe, voegen iets toe en maken deze weer publiek. Zoals hij dat kreeg op de voormalige NDSM-werf, die dankzij kunstenaars behouden bleef en nu een rijksmonument is geworden.
Het Mondriaan Fonds speelt geen directe rol bij atelierbeleid. Wel kan het bijdragen aan opdrachten die gemeenten aan kunstenaars geven. Want hoe mooi is het niet als kunstenaars niet alleen wonen en werken in een stad of dorp, maar er ook hun werk kunnen tonen, bijvoorbeeld in opdracht van de gemeente?
-
Deelsessie 1 – Cultuureducatie
8 feb 2018 in Activiteit
WAT KUNNEN GEMEENTEN DOEN OM TOEGANKELIJKHEID VAN CULTUUR VOOR IEDEREEN TE REALISEREN EN DE KRACHT VAN CULTUUR MEER BENUTTEN?
Deelnemende wethouders: Marcelle Hendrickx (Tilburg), Bertien Houwing (Amersfoort) en Alex Wekema (Noordenveld).
Moderator: Sanne Scholten (directeur LKCA)
Organisator: LKCA Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst
Speciale vermelding: Campagne ‘Cultuur deel je’ en Handreiking voor gemeentelijk beleid voor cultuureducatie en –participatie
Verslag: Marlies Tal (LKCA)Cultuureducatie & cultuurparticipatie: breedte cultuur
Ce = leren van, over en door kunst op school en in vrije tijd
Cp = kunst maken op jouw niveau, doen 6,4 miljoen Nederlanders
#CultuurDeelJeCultuur is belangrijk voor: creatieve kracht van samenleving vergroten, identiteit ontwikkelen en vinden voor het individu en effect van verbinding en ontmoeting via cultuur voor de gemeenschap
Alex Wekema – gemeente Noordenveld – inzet creatieve kracht van de inwoners
Geen subsidies voor instellingen, budget naar onderwijs. Doorgaande leerlijn voor de jeugd en betrekken van de gemeenschap daarbij. Pijn bij instellingen? Stimuleerde om anders te denken.
Dilemma: cultuureducatie is verankerd in het po – hoe kan het vo erbij worden betrokken?
- zoek contact met de doelgroep
- kijk naar andere sectoren, leer bijvoorbeeld van de sport
- Ellen ten Damme vragen om als boegbeeld op te treden
Bertien Houwing Gemeente Amersfoort – inclusieve samenleving
Moest fors bezuinigd worden. Focus op intrinsieke waarde van kunst. Cultuurvisie 2030, samen met de stad gemaakt, plan op hoofdlijn en voor de komende paar jaar. Verbonden en aantrekkelijke stad: inclusieve samenleving. Verbindingen tussen beleidsterreinen, met sociaal domein, met sport en dicht in de wijk.
Speerpunt 2018: cultuurparticipatie. Kwam niet uit de lucht vallen, was er al, maar zichtbaar gemaakt. Doordat er nu ingezet wordt op de verbonden stad zien verschillende beleidsterreinen het nut ervan in en willen er geld in steken.
Dilemma: kunst en cultuur zijn katalysator voor de inclusieve samenleving –hoe kun je als wethouder het opgave gericht werken niet alleen binnen de gemeente maar ook in het veld realiseren?
- gemeenschapsfonds: wat zijn de mogelijkheden, hoe doe je dat
- ketenaanpak uit Nijmegen: naast keten ook beleidsterreinen combineren – vlechtaanpak
- gemeentemuseum Den Haag: bussen inzetten om mensen uit wijken die normaal niet komen naar het museum te brengen
- technologische mogelijkheden benutten om cultuur beleven voor iedereen mogelijk te maken.
Marcelle Hendrikx Gemeente Tilburg – maker centraal
Kunst en cultuur is altijd gewoon een belangrijk onderwerp geweest in het politieke debat. Desondanks sloegen bezuinigingen gaten in de culturele sector. Niet alleen instellingen en gebouwen maar in de hele talentketen. Stadsgesprekken om gaten/blinde vlekken vinden. Maker centraal: nadenken over hoe een maker zich kan ontwikkelen, werken en uitvliegen. Wijkgerichte aanpak, buurtcultuurfonds, cultuur in publieke domein biedt steun aan kleine en grote initiatieven.
Dilemma: wat voor type organisatie heb je nodig om cultuureducatie te organiseren? Welke rol neem je als wethouder/gemeente hierin? Hoe krijg ik een draaiend huis voor cultuureducatie waarbij maker en kinderen worden verbonden?
- creatieve organisaties denken zelf altijd dat ze creatief zijn – maar dat is lang niet altijd zo
- het houten huis in de klas: niet alleen theater de klas inbrengen, maar creativiteit in de onderwijsomgeving brengen
- maak een bondje met andere partijen die educatief bezig zijn: natuureducatie, techniekeducatie
- maak het aantrekkelijk er te zijn.
- hoe maakt niet uit, maar dat je het doet
Fysieke afstand, financiële drempels en thuissituatie bepalen wie mee doet aan cultuur – dit verdient aandacht.
Scheiding van groepen in stad groter, in dorpen makkelijk in contact met elkaar.
Zichtbaarheid cultuurparticipatie
Iktoon – kunst van iedereen: juni 2018 is weer iktoon-maand. Kijk op http://www.iktoon.nl hoe je als gemeente mee kunt doen. Dit jaar wordt in juni voor het eerst de BNG Bank Cultuurparticipatieprijs uitgereikt tijdens het VNG jaarcongres in Maastricht.
VNG, LKCA, Cultuurconnectie en Raad van twaalf werken momenteel aan een nieuwe handreiking voor beleid Cultuur… op school en in de vrije tijd en wordt begin maart gepresenteerd op http://www.lkca.nl. Lees verder…
-
