-
Activiteit
-
Gemeenteraadsverkiezingen | Hoe staat het met kunst en cultuur?
20 mrt 2018 in Activiteit, Artikelen en blogs, Belangenbehartiging & Lobby
Op woensdag 21 maart werden in bijna alle gemeenten in Nederland verkiezingen voor de gemeenteraad gehouden. Hoe staat het met kunst, cultuur en erfgoed in de gemeentelijke politiek en wat heeft de cultuursector ondernomen om onderdeel van het politieke debat te zijn?
Verkiezingsprogramma’s in de vier grote steden
Theaterkrant.nl dook in de verkiezingsprogramma’s van de landelijke partijen: wat zijn hun plannen in de steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht met betrekking tot de podiumkunsten? Lees hier het overzicht.
De CultuurwijzerMet deze ‘Stemwijzer’ op het gebied van kunst en cultuur kan de kiezer uitvinden welke lokale politieke partij het best past bij zijn of haar zienswijze over kunst en cultuur. De Cultuurwijzer bestaat uit ongeveer 10 stellingen die door de culturele instellingen zelf (i.s.m. de lokale politieke partijen) ingevuld kunnen worden. In de gemeenten Alkmaar, Amersfoort, Den Haag, Eindhoven, Heerlen, Houten, Smallingerland en Utrecht staat de Cultuurwijzer online. Vul er hiereen naar keuze in. De Cultuurwijzer is tot stand gekomen in opdracht van de VSCD en de VNPF en in samenwerking met de NAPK, Cultuurconnectie, de LKCA en Kunsten ’92.
Debatten
Aan cultuurdebatten heeft het de afgelopen maanden niet ontbroken: publiek en culturele instellingen gingen met de lokale politiek in debat in onder andere Enschede, Deventer, Amsterdam, Rotterdam, Houten, Arnhem, Wageningen, Den Haag, Utrecht, Elst, Steenwijk, Zevenaar, Dordrecht, Breukelen, Zutphen, Zwolle, Uden, Hulst, Leidschendam, enzovoort. Vanavond kunt u in Amsterdam nog naar het Gemeentelijk kunstdebat over talentontwikkeling, in de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten, van 17:30 – 18:30 uur, met o.a. studenten en Jan Zoet (directeur Academie voor Theater en Dans en voorzitter Kunsten ’92). Lees meer.
Input voor de Verkiezingsprogramma’s en voor de lokale lobby
Vanuit diverse hoeken heeft de cultuursector instrumenten aangeleverd om kunst, cultuur en erfgoed in de gemeentelijke politiek te verankeren:
*Zo heeft LKCA (Landelijk Kennisinstituut voor Cultuureducatie en Amateurkunst) de Campagne ‘Cultuur deel je’ ontwikkeld. Om culturele instellingen te ondersteunen deze boodschap aan de lokale politiek over te brengen heeft LKCA een toolkit ontwikkeld en in het hele land lokale campagnecoördinatoren geworven. Lees meer.
*De Museumvereniging maakte de Handleiding Lobbyen bij de gemeente 2018, met praktische tips en tricks om te lobbyen. Adviezen over welke boodschap af te geven, op het juiste moment, bij de juiste persoon. De publicatie kijkt verder dan alleen de aankomende verkiezingen, en biedt ook nieuwe impulsen om de relatie tussen musea en gemeenten nog sterker te maken. Lees meer.
*Kunsten ’92 heeft in de zomer van 2017 aan alle fractievoorzitters in alle gemeenten de flyers ‘Cultuur werkt voor de gemeente’ en ‘Erfgoed werkt voor uw gemeente’ gestuurd. De brochures bevatten elk vijf concrete punten voor de verkiezingsprogramma’s, maar kunnen ook worden ingezet bij de vorming van de collegeakkoorden.
*De Boekmanstichting legde een internetcatalogus aan over kunst en cultuur in de gemeenteraadsverkiezingen. Lees meer.
-
Visiebrief ‘Cultuur in een open samenleving’
14 mrt 2018 in Activiteit, Belangenbehartiging & Lobby, Brieven en persberichten, Informatievoorziening
Op maandag 12 maart 2018 presenteerde minister van Engelshoven haar visiebrief ‘Cultuur in een open samenleving‘. In haar brief, maar ook in de presentatie benadrukte de minister dat kunst, cultuur en erfgoed geen doel hoeven te dienen, maar hun eigen intrinsieke waarde hebben. Zij zijn wel van onmisbaar belang voor een open samenleving.
Naast investeringen in erfgoed wil de minister meer ruimte bieden aan cultuureducatie, nieuwe cultuur en nieuwe makers en aan internationaal cultuurbeleid. Ook wil de minister een sterke culturele sector bevorderen en ondersteunt zij de sector in de verdere uitwerking van de Arbeidsmarktagenda.
Met deze brief geeft de minister een nieuwe, voor de sector verfrissende, wending aan het debat over kunst en cultuur en geeft zij een eerste invulling aan de reeds aangekondigde investeringen van dit kabinet. Zij riep provincies en gemeenten op om het voorbeeld van het kabinet te volgen en ook meer te investeren. Zij wil met hen in gesprek over verdere samenwerking om kunst en cultuur in de regio te versterken. Dit moet dit najaar uitmonden in een gezamenlijke adviesaanvraag aan de Raad voor Cultuur voor de volgende cultuurnotaperiode.
Kunsten ’92 vindt de brief veelbelovend en zal waar mogelijk graag een bijdrage leveren aan de uitvoering van deze plannen, om te zorgen dat deze daadwerkelijk tot versterking van de cultuursector leiden. Lees hier de brief.
De Arbeidsmarktagenda en Fair Practice Code staan hoog op de agenda. Minister van Engelshoven hecht in haar brief grote waarde aan de verdere uitwerking. Zij wil de Fair Practice Code en honorariumrichtlijnen in een volgende cultuurnota opnemen in de subsidievoorwaarden. Dit betekent dan dat zij de ruimte zal moeten bieden aan fondsen en instellingen om dat mogelijk te maken.
Ook in gemeenten speelt dit onderwerp. In de vele cultuurdebatten die nu in het gehele land in aanloop naar de Gemeenteraadsverkiezingen worden georganiseerd, blijkt eerlijke betaling voor kunstenaars, zzp-ers en werknemers in de cultuursector een belangrijk punt van debat, als prioriteit in het gemeentelijk cultuurbeleid.
Kunsten ’92 is als ‘aanjager’ van de Fair Practice Code (zie in de Arbeidsmarktagenda) op dit moment druk bezig om van de Fair Practice Code versie 1.0 een praktisch toepasbaar en breed gedragen instrument te maken. Hiertoe is de werkgroep Fair Practice Code verder uitgebreid en staat een aantal werksessies gepland. Dit najaar wordt versie 2.0 gepresenteerd. Ook daarna werken we verder aan de ontwikkeling van de Code. Om goed werkgeverschap, goed opdrachtgeverschap en goed ondernemerschap het ‘nieuwe normaal’ te laten worden is een lange adem en brede steun – ook van overheden – een vereiste. Lees verder…
-
Symposium & Uitreiking BNG Bank Erfgoedprijs 2018 op 29 maart
14 feb 2018 in Activiteit
Uitreiking BNG Bank Erfgoedprijs 2018
Jaarlijks wordt aan de gemeente met het beste erfgoedbeleid de BNG Bank Erfgoedprijs uitgereikt. De prijs stimuleert gemeenten om materieel en immaterieel erfgoed breed op te nemen in beleid en praktijk en bestaat uit een bedrag van €25.000, beschikbaar gesteld door hoofdsponsor BNG Cultuurfonds. 2018 is de achtste editie.
Op donderdag 29 maart 2018 maakt de jury tijdens een feestelijke uitreiking bekend wie de BNG Bank Erfgoedprijs 2018 wint: Deventer, Leiden, Tilburg of Zaanstad. De uitreiking vindt plaats in de gemeente Zutphen, winnaar van de BNG Bank Erfgoedprijs 2017.
Nieuw dit jaar is de Publieksprijs, bestaande uit de eer en een aandenken. Het publiek vanaf 15 februari voor de publieksprijs op de gemeente stemmen die in het verleden, heden en toekomst op innovatieve wijze omgaat met erfgoed. Stemmen kon tot en met 22 maart.
Symposium ‘Cultureel Erfgoed: blijven delen & blijven onderzoeken’
U bent voorafgaand aan de uitreiking van harte welkom op dit symposium. Zutphen wil excelleren als Kenniscentrum voor Erfgoed, en zoekt daarom intensief aansluiting bij het (wetenschappelijk) onderwijs. Bovendien ziet Zutphen het onderwijs als een belangrijke ingang om zijn culturele erfgoed te delen met de samenleving. Professor Dolly Verhoeven (o.a. hoogleraar Gelderse geschiedenis aan de Radboud Universiteit) verzorgt de keynote.
De dag speelt zich af in de Burgerzaal en het naastgelegen Oude Stadhuis en eindigt in hotspot Het Koelhuis in de Noorderhaven. Onderdeel van het symposium zijn excursies, met keuze uit de thema’s Monumenten, Gebiedsontwikkeling, Archeologie, Educatie, of Hanzestad/Citymarketing.
Datum Donderdag 29 maart 2018
Tijd 11.00 (10.30 inloop) tot 16.00 uur (daarna borrel)
Locatie Burgerzaal, Lange Hofstraat 4, 7201 DC Zutphen
Parkeeradvies: P+R NS-station, Lijmerij 2 Zutphen
Entree Gratis (aanmelden vereist)
Programma Klik hier voor het programma
AANMELDEN U kunt zich hier aanmelden (vóór 22 maart 2018)Aanwijzing winnaar
In de laatste maanden van 2017 hebben de juryleden onaangekondigd een bezoek gebracht aan iedere genomineerde gemeente. Tijdens dit bezoek heeft de jury onder meer onderzocht in hoeverre het erfgoed leeft in de stad en onder de bewoners.
In januari 2018 zijn gemeenten uitgenodigd hun erfgoedbeleid en -praktijk toe te lichten aan de jury door middel van een korte pitch. De jury gebruikt in haar beoordeling als leidraad een aantal criteria, zoals de visie van de gemeente, de link met andere beleidsterreinen, de rol van inwoners, participatie van jeugd (onderwijs, erfgoededucatie) en ouderen, communicatie over het erfgoed(beleid), erfgoed als innovatieve factor en het gemeentelijke erfgoedbudget. Met het gemeentebezoek en de pitch in het achterhoofd zal de jury zich vervolgens beraden over de vraag wie de winnaar is van de BNG Bank Erfgoedprijs 2018. De uitslag is geheim tot de feestelijke uitreiking op 29 maart 2018 in Zutphen.Over de prijs
De BNG Bank Erfgoedprijs is een initiatief van het Erfgoedplatform van Kunsten ´92 en stimuleert gemeenten om actief in te zetten op cultureel erfgoed, ook ter versterking van beleidsterreinen als toerisme, cultuur, onderwijs, sociale zaken, ruimtelijke ontwikkeling en economie. Deze wordt beschikbaar gesteld door hoofdsponsor BNG Cultuurfonds. Eerdere winnaars zijn de gemeenten Dordrecht (2010), Westerveld (2011), Schiedam (2012), Kampen (2013), Bergen op Zoom (2014), Beesel (2016) en Zutphen (2017).Jury
De jury van de BNG Bank Erfgoedprijs 2018 bestaat uit:
Ina Adema (voorzitter. Burgemeester Lelystad en bestuurslid BNG Cultuurfonds)
Janneke Bierman (architect en directeur BiermanHenket architecten)
Karel Loeff (directeur Erfgoedvereniging Heemschut)
Cees van ‘t Veen (oud – algemeen directeur Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)
Arnoud Odding (directeur Rijksmuseum Twenthe)
Patrick Timmermans (directeur Erfgoed Brabant) Lees verder… -
Programma 29 maart 2018 in Zutphen
14 feb 2018 in Activiteit
SYMPOSIUM ‘Cultureel Erfgoed: blijven delen & blijven onderzoeken’
&
UITREIKING BNG BANK ERFGOEDPRIJS 201810.30- 11.00 uur
Ontvangst met koffie en thee in de Burgerzaal11.00 uur
Welkom door gedeputeerde Provincie Gelderland Josan Meijers
Start symposium
Erfgoed & Educatie: met o.a. professor Dolly Verhoeven (Radboud Universiteit); wethouder René Sueters; studenten van de TU Delft; de Ridders van Gelre, e.v.a.12.30 – 13.00 uur
Lunch in het naastgelegen Oude Stadhuis13.00 – 14.30 uur
Excursies, keuze uit:- High culture/monumenten en Musea Zutphen
- Gebiedsontwikkeling: IJsselkade en Noorderhaven
- Educatie: Erfgoedwerkplaats Nieuwstad
- Archeologie: Poort van Zuid | Placemaking ‘s Gravenhof
- Hanzestad/Citymarketing: Expertmeeting
14.30 – 14.45 uur
Koffie en theepauze | Terugkomst van excursies in Het Koelhuis15.00 – 16.00 uur
Uitreiking BNG Bank Erfgoedprijs 2018 in Het Koelhuis
Onder leiding van Janita Tabak zal jury zal de vier genomineerde gemeenten introduceren en de winnaar van de BNG Bank Erfgoedprijs 2018 bekend maken, waarna burgemeester van Zutphen Annemieke Vermeulen de prijs overhandigt. De jury bestaat uit Ina Adema (voorzitter), Janneke Bierman, Karel Loeff, Arnoud Odding, Patrick Timmermans en Cees van ‘t Veen.Vanaf 16.00 uur
Feestelijke borrel.PRAKTISCHE INFORMATIE
Datum Donderdag 29 maart 2018
Tijd 11.00 tot 16.00 uur (10.30 inloop
Locatie Burgerzaal, Lange Hofstraat 4, 7201 DC Zutphen
Entree Gratis (aanmelden vereist)
Aanmelden Vóór 22 maart 2018 kunt u zich hier aanmeldenVervoer De Burgerzaal ligt op 8 minuten lopen van NS-station Zutpen. Parkeren kan in de P+R bij het station, Lijmerij 2 Zutphen. Lees verder…
-
Verslag plenaire sessies
13 feb 2018 in Activiteit
Verkiezingsconferentie Cultuur & Gemeenten Kunsten ‘92
Op 21 maart gaat heel Nederland naar de stembus om de richting van het gemeentebeleid te kiezen voor de komende vier jaar. Kunst, cultuur en erfgoed kunnen de lokale eigen kracht van de gemeente naar voren halen. Welke dilemma’s komen daarbij kijken? Op welke manier kan een gemeente zich onderscheiden, wat maakt een gemeente aantrekkelijk? Maar ook: Hoe breng je kunst en cultuur op de agenda, naast andere belangrijke thema’s zoals bijvoorbeeld sociaal domein en zorg?
Kunsten ‘92 organiseerde op vrijdag 2 februari 2018 een verkiezingsconferentie in Schouwburg De Harmonie in Leeuwarden. Wethouders, ambtenaren van gemeenten, raadsleden en culturele instellingen werden uitgenodigd om met elkaar constructieve oplossingen te bedenken voor het beleid voor de komende vier jaar.
Het programma met een introductiefilmpje over Leeuwarden-Fryslân 2018 Culturele Hoofdstad van Europa (hierna LF2018). Het publiek werd welkom geheten door dagvoorzitter Ruben Maes, Commissaris van de Koning in Fryslân Arno Brok en Programmaleider van Leeuwarden-Fryslân 2018 Culturele Hoofdstad van Europa Sjoerd Bootsma.
Nadien sprak Maes met zeven wethouders, uit verschillende delen van Nederland, die allen een centrale vraag wilden beantwoorden om hun beleid handen en voeten te geven.
Cultuureducatie, broedplaatsen, arbeidsmarkt, cultuur in het politieke debat, regionalisering, participatie en omgevingsvisie waren de onderwerpen van vandaag. In deelsessies daarna splitste de zaal van 250 aanwezigen zich op in de zeven groepen om dieper in te gaan op deze thema’s en mee te denken met de wethouders. Later op de middag schoven vier burgemeesters aan om te reageren op de informatie die de wethouders uit de deelsessies hebben opgehaald.
Aanwezig op deze dag waren voornamelijk wethouders, ambtenaren van gemeenten, een enkel Tweede Kamerlid en in iets mindere mate raadsleden en culturele instellingen.
Cultuur is niet on top of mind bij veel gemeenten. De zaal roept dat zorg, werk en veiligheid dat wel zijn. Maar met een totaal van 6 miljard extra voor de gemeenten vanuit het Rijk kan mogelijk extra geld worden uitgegeven aan cultuur: Hoe kunnen we dit besteden? En hoe zorgen we ervoor dat cultuur geen sluitpost meer wordt op de gemeentebegroting?
Op deze en andere vragen hoopt Maes op het einde van de dag antwoorden te hebben.
Commissaris van de Koning in Fryslân Arno Brok
Als voormalig wethouder kunst en cultuur van Leeuwarden blikt Brok terug op Obe Postma, de dichter uit Friesland die dit jaar 150 jaar geleden is geboren. “Postma geloofde niet in tegenstellingen: hij gelooft dat cultuur verbindt. Zowel Valetta (Malta) als Leeuwarden/Fryslân laten de verbinding in de samenleving zien. Duurzaamheid is een belangrijk thema. Niet alleen het milieu, maar ook qua economische investeringen in de stad. Door de stip op de horizon die LF2018 bracht, kregen bestuurders, inwoners en ondernemers zin om te investeren in een betere infrastructuur en productie.
Bij de start van het project werd gedacht: Wat willen we de Fryslanders meegeven? Zonder kunst en cultuur was LF2018 onmogelijk geweest. De kracht van cultuur werd duidelijk bij de herindelingsverkiezingen van 6 november jongstleden. Waarin de coalities hebben besloten meer te investeren in cultuur.
Maar LF2018 is niet alleen een Frysk feestje, ook op landelijk gebied heeft cultuur de wind in de rug. Met alleen al 325 miljoen voor Cultureel Erfgoed zal minister Ingrid van Engelshoven meer te verdelen hebben dan voorheen. Maar cultuur begint lokaal. Het is niet tegengesteld van andere factoren.” En daarmee sluit Brok zijn inleiding af met Obe Postma, die de samenleving als geheel ziet met cultuur als een van de pilaren.
Ruben Maes vraagt hoe culturele instellingen meer kans maken op subsidie van de gemeente.
Brok: “Door samenwerking te laten zien, door de netwerksamenleving voorop te stellen.” Hij merkt ook dat bij bestuurders de toon is veranderd binnen het Openbaar Bestuur. “Vier jaar geleden was cultuur het sluitstuk op de portefeuilleverdeling, nu gaat cultuur ook over het debat over identiteit en samenleving. Op zowel landelijk als lokaal niveau een kansrijk thema.”
Met deze inleiding is de toon gezet: samenwerking en het opzetten van netwerken komt vandaag nog veel terug. Lees HIER de volledige toespraak van Commissaris van de Koning in Fryslân Arno Brok.
Sjoerd Bootsma
Een van de initiatiefnemers van Culturele Hoofdstad van Europa is Sjoerd Bootsma, daarvoor organisator van kleine festivals in Leeuwarden. Hij vertelt in geuren en kleuren over het proces van de aanvraag om LF2018 te worden en hoe Leeuwarden is veranderd door de toekenning.Bij de Provinciale Statenverkiezingen in 2007 stond in het coalitieakkoord dat
werd gevreesd voor een braindrain en keek men met lede ogen naar de kleine economie. In 2010 heeft Bootsma een manifest geschreven; over een regio waar veel is. Er is rust, ruimte en mensen doen normaal. Er moest echter wel wat veranderen. Hij quote daarbij Jan Rotmans: “We leven niet in een tijdperk van veranderingen, maar in een verandering van tijdperken.”In 2011 stapte hij naar de gemeente met een projectplan. Dit was in de tijd van de bezuinigingen, er heerste cynisme over het investeren in cultuurprojecten, er was immers net besloten om het kunstencentrum te sluiten.
Bootsma pleitte dat Leeuwarden magneten nodig had die groter waren dan zijzelf. Voor het bidboek hebben zij een oproep gedaan aan iedereen, gevraagd bij cafés, markten, optredens, dialogen aangegeven. Met een antwoord op de vraag: Wat wil jij dat Leeuwarden in 2030 is? Wat is ons verhaal?
In alle projecten is kunst en cultuur de katalysator van iets groters. De regie van de projecten lag niet bij Bootsma zelf, maar bij de projectindieners.
Er werden een aantal voorwaarden gesteld aan de projecten, de zogenaamde zes E’s: Europe, Empowerment, Entrepeneurschip, Ecology en Experience.
Er moest onder andere sprake zijn van participatie, duurzaamheid en ondernemerschap en zet de kunstenaar in het hart van je beleid. Lees HIER de volledige toespraak van Sjoerd Bootsma.
Verloop middagprogramma
Na deze twee bevlogen inleidingen vraagt Ruben Maes de wethouders naar voren te komen voor de eerste plenaire sessie. Hieronder in dit verslag volgen de stellingen die de wethouders wilden voorleggen in de deelsessies en de uitkomst daarvan.
In de zeven verschillende deelsessies ging het publiek in gesprek met de wethouders en over oplossingen: in kleine groepjes, staand of zittend in een grote kring of buiten. In het onderstaande verslag wordt van de deelsessies alleen een korte quote opgenomen. Op verschillende plaatsen in de tekst kunt u doorklikken naar het verslag van de betreffende deelsessie.
Bij de tweede plenaire sessie werden vier burgemeesters naar voren gehaald om te reageren op de ideeën van de wethouders. De burgemeester hebben eerder die dag een rondleiding gehad door de stad Leeuwarden. Er wordt ook door burgemeester Ferd Crone teruggeblikt op het proces om LF2018 te worden. Zijn samenvatting: Het zorgde ieder jaar en op steeds grotere schaal voor meer reuring. Leeuwarden heeft bewust ook gekozen voor kunst met een kleine C, om de mienskip te verbinden.
Daarmee maakt Crone het verhaal rond waar Brok mee was gestart: de mienskip als centraal thema.
Vraag 1. Wat kunnen gemeenten doen om toegankelijkheid voor iedereen te realiseren en de kracht van cultuur meer te benutten?
Marcelle Hendrickx (wethouder Tilburg) trapt af: zij ziet gesprekspartners als gelijken en probeert in de belevingswereld van de cultuurmakers te kruipen.
Bertien Houwing (wethouder Amersfoort) geeft aan van een systeemwereld naar een leefwereld te willen gaan en dat culturele instellingen de urgentie van hun bestaan meer aan de orde moeten brengen bij de Gemeenteraad. Ook geeft zij als advies om op pad te gaan en te experimenteren. Kunst is nodig voor een aantrekkelijke stad, we hebben elkaar nodig. Het is haar rol als wethouder om culturele instellingen zo goed mogelijk te kunnen faciliteren, zodat culturele instellingen de inhoud kunnen invullen.
Waar Hendrickx tegen aan loopt is dat zij niet alle kinderen in Tilburg kan bereiken, zij wil ervoor zorgen dat kinderen op verschillende plekken in de stad komen en in contact komen met makers (of kunstenaars). De cultuurgemeenschap in Tilburg is elitair/wit (zij wijst erop dat de zaal van vandaag helaas datzelfde beeld geeft), kortom cultuur wordt niet door de gehele bevolking beoefend. Aan de andere kant is er ook veel kunst en cultuur waar Hendrickx geen vat op heeft, in buurthuizen op wijkniveau. Cultuureducatie gaat bij haar goed in het onderwijs, maar Hendrickx vindt het nogal braaf. Het mag wat minder tuttig en iets meer schuren, zodat kinderen echt gelukkig gemaakt kunnen worden.Deelsessie
Quote van de deelsessie: “Hoe kun je cultuureducatie meer laten schuren?”.
Lees HIER het korte verslag van deze deelsessie.Plenaire sessie met de burgemeesters
Hendrickx: “Hoe krijg ik een draaiend huis in de cultuureducatie? In de deelsessie merkte iemand op dat er heel veel culturele, creatieve organisaties zijn die denken dat creatief te zijn, maar dat zij dat niet altijd zijn. Een ander gaf, na afloop in de wandelgangen, aan dat zij het ook hebben geprobeerd, maar dat het niet lukte totdat zij 15 ‘schurende’ kunstenaars hebben gevraagd om mee te doen. Zo ontstond beweging, een opening. In het verhaal van Sjoerd van vanmorgen kwam ook naar voren: het maakt niet uit hoe je het doet, hier moet het aan voldoen. Het moet voldoen aan de zes E’s.”Houwing noemt het gemeenschapsfonds als goed instrument om meer voor elkaar te krijgen, zowel op regionaal niveau als op opgaveniveau. “Door verkokerd werken, wat niet alleen bij gemeenten is, maar ook bij culturele instellingen, raken we elkaar kwijt. Hoe gaan we dit tegen? Welke uitdagingen liggen er dan om daarmee aan de slag gegaan?”
Maes: “Hoe is het burgemeester Fred Crone (Leeuwarden) gelukt om LF2018 schurend te maken, maar tegelijkertijd de hele stad te bereiken?”
Crone: “Een combinatie van toeval, geluk en mensen. Je moet aansluiten op de wortels die je in de stad hebt. Deels uit de cultuursector, maar ook aanpalende sectoren. Ik heb mazzel gehad met Sjoerd en de groep. Als je dat toeval niet hebt, probeer dan het toeval te helpen, door bijvoorbeeld netwerken op te zetten.
LF2018 zorgt voor reuring, maar zonder wrijving geen glans. Zorg ervoor dat je die stip op de horizon hebt om naar toe te werken.”
Burgemeester Ina Adema (Lelystad) complimenteert Crone met de manier waarop men het in Leeuwarden voor elkaar heeft gekregen dat haar eigen familie uit Friesland ook dolgraag wilde dat Leeuwarden-Fryslan de LF2018 zou worden.
Burgemeester Roel Sluiter (Harlingen) zegt dat dit komt door een mix van achterstelling en trots. “We worden onderschat, maar we overschatten onszelf. Die mix samen, geeft een explosieve mix en dan barst het los.”
Vraag 2. Hoe bied ik ruimte aan talent in mijn gemeente?
Wethouder Jeroen Hatenboer (Enschede) geeft aan dat verandering begint bij jezelf, niet bij de wereld om je heen. Als jij gaat, dan gaat de rest mee. Hatenboer zou ook graag af willen van portefeuilles van wethouders, maar meer indelen op doelen, want op die manier word je in werkwijze minder beperkt. “Of laat de wethouders weg: laat het aan de directeuren van de culturele instellingen en volg de droom van de politieke partijen.”
Hatenboer stuurt aan op het feit dat broedplaatsen geen geïnstitutionaliseerde plekken moeten worden, maar hun flexibiliteit moeten behouden. Er zijn onlangs bij hem 9 buurtcentra met daarin voornamelijk welzijnsorganisaties gesloten, maar door nieuwe combinaties zouden zij wel kunnen overleven. Hatenboer roept herhaaldelijk op om bestaande structuren en lijnen los te laten en nieuwe combinaties te maken. “Er zijn verschillende vormen van faciliteren van broedplaatsen. Wil je als wethouder een sociale hypotheek? Nee, want ik ben een wethouder, geen makelaar.” Directeur van het Mondriaanfonds en verantwoordelijke voor de deelsessie Birgit Donker geeft aan dat zij graag de maker aan de macht brengt.Deelsessie
Quote van de deelsessie: “Door niet toe te eigenen, maar wel te faciliteren, zorg je voor een multiplier. Geef ook ruimte aan de schaduw en heb meer vertrouwen in elkaar.”
Lees HIER het korte verslag van deze deelsessie.Plenaire sessie met de burgemeesters
Hatenboer: “We kregen in de sessie een manifest aangeboden van de Kunstenbond voor een beter broedplaatsenbeleid. In de groep zaten drie wethouders die nog geen beleid hebben, zij gaan ermee aan de slag. Daarnaast is de vrijheid van kunstenaars heel belangrijk en moet je gezamenlijk durven te dromen. Birgit Donker verwoordde het in de deelsessie als volgt: Je bent als gemeente een telefooncentrale die de juiste poppetjes met elkaar verbindt. Beleid moet je pas maken als het nodig is.”Crone reageert: “Cultuur is in het geval van LF2018 onderdeel van een netwerk en dat is zowel halen als brengen.” Hij illustreert deze woorden met een voorbeeld:
Het project met de 11 fonteinen (in elf steden) werd voorgezeten door 11 verschillende burgercomités. Dat was wennen voor de kunstenaars, maar ze vonden het ook interessant en daardoor versterkend voor de mienskip. “Het draagvlak ervoor is groter dan wanneer je dat niet had gedaan. Dit was een vorm van moderne participatie.”
Adema vult aan met een voorbeeld uit haar vorige gemeente Veghel: “Buurtbewoners wilden een monument voor de kinderen die omgekomen waren tijdens de Tweede Wereldoorlog in 1944. De bewoners liepen helemaal vast in de ambtelijke organisatie, wie moet dat betalen? Toen was er een landkunstproject, waar ik als burgemeester de verbinding legde tussen het Rijk en de bewoners. Dat is je functie als burgemeester. Qua uitwerking was de uitkomst ook interessant. Wie moest het monument maken? Er was een Duitse kunstenaar die zij hebben uitgezocht. Hij heeft uiteindelijk het monument gemaakt, dat zou je als gemeente nooit kunnen bepalen. De bewoners hebben gekozen en daardoor is er draagvlak.”
Vraag 3: Hoe zorg ik op lokaal niveau voor een goede arbeidsmarkt binnen de kunst en cultuursector?
Maes vraagt om te beginnen: “Heeft Kees Diepeveen (wethouder Utrecht) de Fair Practice Code ondertekend?” Dat heeft hij nog niet, maar hij ondersteunt wel wat erin staat. Hij vraagt zich af hoe de gemeente kan bijdragen aan de discussie.
Wat hij kan doen is voorwaarden scheppen: bijvoorbeeld het indexeren van salarissen. “Verder moet vooral het veld met elkaar in gesprek gaan.” Hij heeft zelf ervaring als stichtingbestuurder en weet hoe weinig tijd er is. Hij vraagt zich af of er niet meer kan worden samengewerkt onderling en of de culturele instellingen ook uit hun hokje kunnen komen, verbinding zoeken met de hele samenleving.Hendrickx voegt daaraan toe dat je als gemeente hierin wel een actieve rol kunt spelen.
Diepeveen geeft aan dat je niet alles apart moet doen, maar samen moet optrekken, ook als college, zoals bijvoorbeeld het Sociaal Domein dat erop toeziet dat de CAO’s onder werknemers worden nageleefd.
Deelsessie
Quote van de deelsessie: “Beloon de kunstenaar naar waarde.”
Lees HIER het korte verslag van deze deelsessie.Plenaire sessie met burgemeesters
Wethouder van Haren, Mathilde Stiekema, hield een pleidooi over de houding van Nederland ten opzichte van de cognitieve ontwikkeling van het kind en ten opzichte van de VS en België. Die kijken hier anders naar; volgens haar met veel meer respect voor kunst en de kunstenaar. Sport en cultuur is op school onderdeel van het vaste curriculum en wordt uitgevoerd door professionele makers /docenten. Als in Nederland in een dergelijke visie wordt geïnvesteerd, is er ook weer meer werkgelegenheid en professionaliteit voor en door de makers. Door meer nadruk te leggen op cognitieve vaardigheden, zal een cultuurverandering ontstaan.Maes: “Of je besluit direct iedereen fatsoenlijk te betalen zodat er een cultuurverandering ontstaat.”
Stiekema: “De kunstenaars kunnen niet bestaan van wat zij krijgen. Neem die Fair Practice Code over. Als je als gemeente iets organiseert; kijk dan of je stakeholders een fatsoenlijke bijdrage krijgen. Dat doe je ook met de loodgieter en de bouwvakker, waarom niet voor een kunstenaar?”
Vraag 4: Hoe breng ik Kunst & Cultuur in het politieke debat?
Wethouder Hein Kuiken (Harlingen) pleit ervoor dat meer bestuurders oog moeten hebben voor het cultuurdebat. Het is echter niet eenvoudig om dit onderwerp tussen zorg, economie en onderwijs te krijgen.
Deelsessie
Quote van de deelsessie: “Er wordt met een beperkt publiek debat gevoerd, namelijk met degenen met de grote mond, maar ik zou graag meer mensen wil bereiken.”
Lees HIER het korte verslag van deze deelsessie.Plenaire sessie met burgemeester
Maes: “Wat vindt u van het niveau van het politieke debat?”Sluiter: “Niet het niveau van het debat, maar de vorm waarin dat gebeurt is achterhaald, zoals Jan Rotmans zei: dat we niet in een verandering van tijden, maar verandering van tijdperken leven. Wat zich buiten de politieke arena ontwikkelt aan debatten is ‘concurrerend’ met de debatten in de raad. Wat al sinds Thorbecke op dezelfde manier gevoerd wordt. Maar ergens vindt het elkaar ook wel weer.
Adema: “Er worden ontzettend veel verschillende onderwerpen in de Gemeenteraad besproken: daarom dient de raad kaders op hoofdlijnen te stellen, om ruimte te geven aan de cultuursector om iets te ontwikkelen en daar hoort ook vertrouwen bij.”
Wethouder Kuiken: “Je moet tegen elkaar aankruipen, het contact met elkaar onderhouden. Het debat wordt effectiever voor de cultuursector op het moment dat je het verbindt met beleidsterreinen. Het functionele moet je echter niet leidend maken.”
Maes: “Is zorg een domein waarin zij op zoek gaan naar culturele instellingen om beter te kunnen functioneren?”
Dit fenomeen is bij Kuiken niet bekend, maar uit de zaal geeft iemand een voorbeeld over het ziekenhuis in Leeuwarden; zij hebben gezegd: Alle mensen die hier binnen komen hebben hun eigen verhaal over hoe ze hier terecht zijn gekomen. Zouden wij daarvoor niet iets kunnen doen? Vervolgens hebben zij kunstenaars uitgenodigd om hot issues van het ziekenhuis te bespreken.
Vraag 5: Hoe benut ik de kracht van de regio?
De verkenning van de Raad voor Cultuur gaat onder meer in op samenwerkingsverbanden in regio’s. Wethouder Hans Broekhuizen (Heerenveen) benadrukt dat Culturele Hoofdstad van Europa een Frysk evenement is geworden: “De kracht van zo’n evenement is lang onderschat geweest. Voor de LF2018 werkten 20 gemeenten samen en na 2018 zullen we meer dan voorheen de samenwerking opzoeken. Bijvoorbeeld in gesprekken met het Posthuistheater in Heerenveen, was de vraag: hoe kunnen we de drie theaters van Friesland meer verenigen en hoe kun je met de komst van de festivals elkaar meer gunnen? Door los te laten of te differentiëren?”
Maes: “Regio’s veranderen, worden ook steeds flexibeler. Dat is het moeilijke eraan; want zit de differentiatie in specialisatie?”
Deelsessie
Quote van de deelsessie: “Wil je de energie in de regio’s handhaven, dan is maatwerk nodig”.
Lees HIER het korte verslag van deze deelsessie.Plenaire sessie met burgemeesters
Wethouder Broekhuizen: “Uiteindelijk ging de sessie vooral over hoe je het rijksgeld neer kunt laten dalen in de regio? Wat heb je daarvoor nodig, hoe moet je het doen? Is het verkapte dwang om je erbij te voegen? Ik vond het interessant en ben er niet eerder mee in aanraking gekomen.”Hij is als wethouder ook tegen de ontkokering, hij ziet dat Kunst en Cultuur ook regionaal beter geregeld kan worden. Zijn suggesties is om een jaarlijkse nationale wedstrijd voor culturele gemeente van Nederland op te zetten, waarin kunst en cultuur als vanzelfsprekend voorop staat. In deze plenaire sessie is geen burgemeester op dit onderwerp bevraagd.
Vraag 6: Cultuurparticipatie, oke maar dan?
Wethouder Anja van den Dolder (Hellendoorn) geeft haar gemeente als voorbeeld. Zij hebben een cultuurkaravaan opgericht (in een caravan) en een cultuurburgemeester aangesteld als verbinder. De raad wilde namelijk de top van de participatieladder weghalen. Van den Dolder was als wethouder verantwoordelijk. Zij merkte bij het oproepen van ideeën bij bewoners dat zij aan verwachtingsmanagement moest doen: “Ik stelde vragen als: wat wil jij als bewoner? Karbitschieten is bijvoorbeeld één van de activiteiten dat de inwoners niet kwijt wilden. Deze ideeën zijn gebundeld en daar is prioriteit op aangebracht via een 100plusspel met honderd man verdeeld over groepjes van negen aan tafels die de belangrijkste ideeën selecteerden, waarbij minstens drie mensen aan tafel hetzelfde moeten hebben gekozen.
Deelsessie
Quote van de deelsessie: “Laat een roulerende gemeenschapsraad – met cultuuraanjagers en rond elk nieuw thema andere stakeholders uit verschillende domeinen – mensen opzoeken in de wijk en de verbinding leggen tussen de raad en relevante initiatieven”.
Lees HIER het korte verslag van deze deelsessie.Plenaire sessie met burgemeesters
Van den Dolder vond het een leuke sessie, voor haar een bevestiging dat Hellendoorn goed bezig is. “Door vertrouwen ontstaan draagvlak, verbindingen en overbruggingen. We hebben het ook gehad over de gemeenschapsraad, dorpsbezitters. Door het met elkaar erover te hebben, maak je daar ook weer deel van uit.”Maes: “Eigenaarschap, hoe moet je dit als bestuurder goed te organiseren?”
Gerdo van Grootheest, burgemeester van Culemborg reageert: “Dit is een belangrijke vraag waar iedereen mee worstelt. Van wie is de stad/gemeente? Niemand heeft hier het antwoord op. Wat opvalt is dat kunst en cultuur als motor kunnen fungeren om het succes op gang te brengen. LF2018 is daarvan een voorbeeld. Belangrijk onderdeel van het programma is Kunst & Cultuur.”
Vraag 7: Hoe bepaal je de kernwaarde van jouw gemeente?
Maes: “Omgevingsvisie, wat is het nu precies?” Marianne de Bie (wethouder Breda) licht toe: “Het debat over de omgeving is het vliegwiel voor het inrichten van de buurt. Dat gesprek gaat niet over stenen, maar over leefgebied. Hoe kun je als overheid spiegelen aan diegene die het betreft?”
Maes: “Is kunst en cultuur een van de vliegwielen?”
De Bie: “Het belang van cultuur wordt geborgd in bijvoorbeeld de gezondheidsvisie: dit gaat ook over culturele voorzieningen. Dit zijn mooie instrumenten voor het gesprek over welke stad je wilt zijn. De Omgevingswet is een ingrijpend, bureaucratisch plan. Hoe kun je vanuit het hart van de bewoners een visie creëren, regels opstellen en deze naleven en hoe benoem je die kernkwaliteiten?”
Deelsessie
Quote van de deelsessie: “Het benoemen van de kernwaarden de eerste stap is richting een beeld voor de toekomst en het opstellen van een omgevingsvisie. In de samenleving is veel kennis die je kunt inzetten bij het omschrijven van kernwaarden”.
Lees HIER het korte verslag van deze deelsessie.Plenaire sessie met burgemeesters
Marianne de Bie steekt van wal: “De verhalen bepalen de waarde en het eigenaarschap van de stad, om de verhalen te vertellen hebben we cultuur nodig.Je doet dat door de verhalen levend te maken. Bij de historische binnenstad hoort een ander verhaal aan dan achter het station, waar veel industrieel erfgoed staat. De urban culture heeft zowel in Tilburg als in Breda kunnen ontstaan door de combinatie sport en cultuur in regelarme zones te bundelen, dit spreekt vooral jongeren heel erg aan. Voor tijdelijke voorzieningen is het een ideale manier van place making.
Maes vraagt of de burgemeesters hier mogelijkheden voor zien.
Van Grootheest: “Het spreekt mij heel erg aan om op deze manier identiteit te geven aan jouw gemeente. Kunst en cultuur kunnen de smeerolie zijn tussen de verschillende domeinen.” Hij noemt een voorbeeld: bij de vorming van het stadspark hadden zij iemand achter de tekentafel kunnen zetten, maar in plaats daarvan hebben zij verhalen opgehaald uit de stad.Maes: “Hoe kun je van toegevoegde waarde zijn als bestuurder?”
Adema noemt Lelykracht: “Culturele instellingen die samenwerken hebben een aanbod bij de Gemeenteraad neergelegd: hoe kunnen wij het verhaal van de stad vertellen? Hoe kunnen wij cultuur brengen naar mensen die er niet veel mee in aanraking komen? Uit dit programma komt onder andere uit Lelystad fit en een programma voor stoppen met roken, opgezet door culturele instellingen. Dit is bij het VSB Fonds opgevallen en zij hebben hier 1 miljoen voor gekregen om dit verder te ontwikkelen.”
Sluiter wil kort wijzen op de haken en ogen aan de omgevingswet. “Als het gaat om kunst en cultuur moet je ook de autonomie van kunst op waarde weten te schatten.”
Betwist Erfgoed
Maes sluit de dag af met een extra onderwerp, dat nu in de actualiteit staat. Unesco heeft een adviesrapport geschreven voor bestuurders hoe om te gaan met betwist erfgoed: Wat kan cultuur betekenen en hoe om te gaan met cultuur en erfgoed dat snel een brandhaard is voor grotere discussies en tegenstellingen. Het rapport kan online geraadpleegd worden: Unesco.nl
Tot slot
De bijeenkomst zit er bijna op, maar niet voordat Ruben Maes nog een rondje langs de burgemeesters maakt om hen een samenvatting te vragen van de middag en hoe we de dialoog tussen gemeentepolitiek en cultuur op kunnen zetten en vast kunnen houden.
Van Grootheest: “Leg verbanden met partijen waar je op het eerste gezicht niet aan zou denken, wacht niet af.”
Adema: “Samenwerking met andere domeinen zoeken, ga uit van eigen kracht. Als je een goed plan hebt, vraag dan niet eerst om subsidie, maar probeer het uit”.
Sluiter: “Culturele Hoofdstad is een kans en die komt ook in andere gedaanten voorbij. Blijf steeds op zoek naar kansen waarin je cultuur onder de aandacht kan brengen. We hebben het steeds over kunst en cultuur en hoe belangrijk dat is, maar de makers daarvan, die zitten hier niet. En die afstand is vrij stevig. De band met de makers mis ik en die moet worden gelegd.”
Crone: “Ik zou graag een optelsom van deze drie maken: Maak de mix tussen verschillende initiatieven. Wij proberen als Leeuwarden zoveel mogelijk op te zetten in Noord-Nederland met Groningen, Drenthe en Friesland. Gezamenlijk gaan wij naar Den Haag. En in november gaan we geen sluiting van het jaar doen, maar een re-opening, om onze legacy voort te zetten. Het woord mienskip is precies wat we willen bereiken: samen projecten doen en er samen van genieten. Daardoor wordt het woord mienskip een Europees woord. En komt allen naar de lichtshow van Daan Roosegaarde op het plein vanavond.”
Maes: “Dank aan de burgemeesters, wethouders en de mensen in de zaal. Succes en op naar 21 maart!”
VERSLAG PLENAIRE SESSIES DOOR SARAH BERCKENKAMP
